အင္းေလးရွိ ေစ်းမ်ား

အင္းေလးတြင္ရွိေသာ ေစ်းအမ်ားစုမွာ ကုန္းေပၚမွာရွိသည္။ ေရေပၚေစ်းဆို၍ ဟဲယားရြာမေစ်း တစ္ခုသာရွိသည္။ ရွမ္းျပည္ထုံးစံအတိုင္း ရြာတိုင္းရွိ ေစ်းမ်ားမွာ မနက္ခင္းေစ်း-ငါးရက္တစ္ေစ်းသာ ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ တစ္ရြာႏွင့္တစ္ရြာ ေစ်းေန႕မတူ ။ ထို႕ေၾကာင့္ ေစ်းေရာင္းသူမ်ားမွာ ဘယ္ေန႕က ဘယ္ရြာ၏ေစ်းေန႕ဆိုသည္ကို မွတ္သားၿပီး ေစ်းေန႕ေရာက္ ေသာရြာတြင္ သြားေရာက္ေရာင္းခ်ၾကသည္။

ေစ်းေန႕မ်ားတြင္ ေညာင္ေရႊၿမိဳ႕ေစ်းလည္း ပါသည္။ ကြၽန္ေတာ္ၾကားဖူးသမွ် သန္းေတာင္ေစ်း ၊ ေခါင္တိုင္ေစ်း ၊ နန္းပန္ေစ်း ၊ အင္းတိုင္ေစ်း ၊ မိုင္းေသာက္ေစ်း ၊ ေညာင္ေရႊေစ်း တို႕ျဖစ္ပါသည္။ ေညာင္ေရႊသည္ ၿမိဳ႕ျဖစ္၍ ေန႕တိုင္းေစ်းရွိေသာ္လည္း ရွမ္းျပည္ထုံးစံအတိုင္း ေစ်းေန႕မွသာ ေတာသည္တို႕က လာေရာက္ေရာင္းခ်တတ္ကာ စည္ကားတတ္သည္။ အင္းေလးကိုေရာက္၍ ေရေပၚေစ်းကိုေလ့လာခ်င္လွ်င္ ဟဲယားရြာမေစ်းရက္္ကို စုံစမ္းထားရန္လိုၿပီး ေစ်းေန႕မနက္ခင္းတြင္ သြားေရာက္ႏိုင္ပါသည္။ ဟဲယားရြာမေစ်းေန႕သည္ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕ေစ်းေန႕ႏွင့္ တူပါသည္။အင္းေလးရွိရြာမ်ားတြင္ ကုန္းေပၚရွိရြာမ်ားကဲ့သို႕ပင္ ကုန္စုံဆိုင္အႀကီးစားမ်ားရွိသည္။

အင္းသားတို႕သည္ စကားေျပာလွ်င္သာ အသံ၀ဲသည္။ သီခ်င္းဆိုလွ်င္ေတာ့ အသံမ၀ဲေပ။ ညဦးပိုင္းတြင္ ရြာရွိ လူပ်ဳိကာလသားတို႕သည္ ေလွတစ္စင္းႏွင့္လွည့္ကာ သူတို႕စက္က်ရာအပ်ဳိ႕အိမ္နားတြင္ ေလွေပၚမွာပင္ ဆိုၾကတီးၾကသည္ကို ႀကံဳဖူးခဲ့ပါသည္။ သူတို႕သီခ်င္းဆိုသံကမ၀ဲ။ ကာလသားတို႕သည္ အပ်ဳိရွိေသာအိမ္သို႕ (ကုန္းေပၚရွိရြာမ်ား၏ ထုံးစံကဲ့သို႕ပင္) ညဦးပိုင္းတြင္သြားေရာက္လည္ခြင့္ရွိသည္။

အင္းေလးတြင္ အိမ္သာမ်ားကို မိမိအိမ္၏အေနာက္ပိုင္းတြင္ အိမ္ႏွင့္အေတာ္လွမ္းလွမ္းမွာ ထားေလ့ရွိသည္။ ရြာခံမဟုတ္ေသာ ဧည့္သည္တစ္ေယာက္အေနႏွင့္ ကိစၥအေရးႀကီးလွ်င္ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ သြားဖို႕ရန္မလြယ္ကူ။ အိမ္သာလမ္းက အိမ္ႏွင့္ အေတာ္ကို လွမ္းတတ္သည္။ ကုန္းေပၚရွိအိမ္သာမ်ားကဲ့သို႕ပင္ ၀ါးျဖင့္ေခြယက္ၿပီး ေရေအာက္ေျမႀကီးအထိ ခ်ထားသည္။ ယခုအခါ တတ္ႏိုင္ေသာအိမ္အခ်ဳိ႕တြင္ မိမိပိုင္ ေတာင္ပို႕(အိမ္ေဘးကုန္းေျမ)ေပၚ၌ ေရေလာင္းအိမ္သာမ်ားေဆာက္လာၾကၿပီ ျဖစ္သည္။ အင္းေလးသို႕ေရာက္သူမ်ားက အိမ္သာကိစၥကို အထူးတလည္ စပ္စုတတ္ၾကသည္။ ၿပီးလွ်င္ သြားလည္သည့္အိမ္မ်ားမွ ေသာက္ေရကိုလည္း ေသာက္ရန္ရြံ႕ၾကသည္။ ေသာက္ေရကို အိမ္နားကပင္ ခပ္သုံးသည္ဟု အထင္ရွိၾကသည္ေရာ ၊ အင္းေလးေရသည္ ေရေသျဖစ္သည္ဟု မွတ္သားမႈလြဲသည္ေရာေၾကာင့္ ေရသည္မသန္႕ရွင္းဟု ယူဆၾကသည္။ ေရသန္႕ရွင္းသည္ မသန္႕ရွင္းသည္ကို မ်က္စိျဖင့္ မျမင္ႏိုင္၍ မျငင္းလိုပါ။ သို႕ေသာ္ ကုန္းေပၚရွိ ျမစ္ေဘးတစ္ေလွ်ာက္ေနသည့္ ရြာမ်ားလည္း ျမစ္ေရကိုသာ ေသာက္ေရသုံးေရအျဖစ္ အားထားၾကရသည့္ရြာမ်ား ရွိသည္။ ျမစ္ေရကို အစိမ္းေသာက္ရန္ မရြံ႕ၾကေသာ္လည္း အင္းေလးမွ ေသာက္ေရကိုေတာ့ ေသာက္ရန္ရြံ႕ၾကသည္။ မ်က္စိေရွ႕ျမင္ရျခင္းႏွင့္ မျမင္ရျခင္းေပၚတြင္ ေရ၏သန္႕ရွင္းျခင္း မသန္႕ရွင္းျခင္းကို တိုင္းတာၾကပုံရပါသည္။

အင္းေလးတြင္ ခ်ဳိးေရ ၊ သုံးေရ ၊ပန္းကန္ေဆးေရကို မိမိအိမ္ေရွ႕တြင္ပင္ သုံးစြဲၾကေသာ္ လည္း ေသာက္ေရအတြက္ ေလွတြင္အိုးငယ္မ်ားစြာကိုထည့္ကာ ညေနခင္းတြင္ အင္းလယ္သို႕သြားေရာက္ကာ ခပ္ယူသုံးစြဲၾကသည္။ အင္းသားအမ်ားစုက ေရစိမ္းထက္ ေရေႏြးၾကမ္းကိုသာ အေသာက္မ်ားသည္။ လက္္ဖက္ေျခာက္ကို မီးေအးေအးႏွင့္ေလွာ္ၿပီး ေရေႏြးတြင္ ခပ္ေသာက္တတ္ၾကသည္။ လက္ဖက္ေျခာက္ေလွာ္ရာတြင္ အခ်ဳိ႕က ႏွမ္းထည့္ေလွာ္တတ္ၾကသည္။

အင္းသားတို႕ထုံးစံအရ မနက္စာကို ေစ်း၀ယ္သူမ်ားျပန္ခ်ိန္ ၉း၀၀ ေလာက္မွ မိသားစု ၀ိုင္းဖြဲ႕စားေသာက္ၾကသည္။ ေန႕လည္စာကို သြားရည္စာတစ္ခုခုစားတတ္ၾကသည္။ ညေနစာကိုလည္း ၄ နာရီ ၅ နာရီေလာက္တြင္ စားတတ္ၾကသည္။ အင္းသားတို႕သည္ ေဒသထြက္ ဆန္မ်ားကိုသာ ခ်က္စားတတ္ၾကသည္။ သူတို႕ထမင္းမွာ ပူပူေႏြးေႏြးတြင္ ေကာက္ညင္းကဲ့သို႕ စီးစီးေထြးေထြးေလးျဖစ္သည္။ စားကားစား၏ မ၀ႏိုင္။ အမ်ားႀကီးလည္း မစားႏိုင္။

အင္းေလးရွိ အိမ္ေရွ႕တိုင္း၌ ေလွအဆင္းအတက္လုပ္ရန္ ၊ ေရခ်ဳိး ၊အ၀တ္ေလွ်ာ္ ၊ပန္းကန္ေဆးရန္ ကြပ္ျပစ္သေဘာမ်ဳိးထားတတ္သည္။ ထိုေနရာသည္ ေရတက္သည့္မိုးတြင္းအခါတြင္ ျမဳပ္သည္။

အင္းေလးသို႕သြားလည္သူမ်ားအတြက္ အခက္အခဲျဖစ္တတ္သည္မွာ ေလွထဲဆင္းသည့္အခါျဖစ္သည္။ ေလွအဆင္း ျမင္းအတက္ ဟူေသာ စကားပုံကဲ့သို႕ပင္ ေလွထဲမဆင္းတတ္လွ်င္ ေရထဲျပဳတ္က်တတ္သည္ ။ ေလွႀကီးလွ်င္ ေရထဲျပဳတ္က်မွာ မေၾကာက္ရေသာ္လည္း ေလွငယ္လွ်င္ ေလွထဲဆင္းခ်ိန္၌ သတိထားရသည္။

တစ္ခါက ကြၽန္ေတာ့္သူငယ္ခ်င္းမ်ားႏွင့္ အင္းေလးကိုသြားလည္ရာတြင္ တည္းအိမ္အနီးအနား၌ ႏွစ္ေယာက္စီးေလွငယ္ျဖင့္ ေလွ်ာက္ေလွာ္ၾကည့္ဖို႕ စိတ္ကူးသည္။ ကြၽန္ေတာ့္သူငယ္ခ်င္းက ေလွထဲအဆင္း အဆင္းမတတ္၍ ေလွကိုကန္လိုက္သလိုျဖစ္ၿပီး ေရထဲျပဳတ္က်ဖူးသည္။ ၿပီးေတာ့ သူကေျပာေသးသည္။ ေရကဆြဲခ်သည္တဲ့။

ေလွထဲအဆင္းမတတ္သည္ကိုေတာ့မေတြး။ သူသည္ အရင္ရက္ေတြက လူ ၂၀ စီးေသာ ေမာ္ေတာ္ေလွႀကီးထဲသို႕သာ ဆင္းဖူးသည္။ ယခု ႏွစ္ေယာက္စီးေလွငယ္ထဲ ဆင္းရျခင္းျဖစ္သည္ဟု မစဥ္းစားမိ။ မိမိထင္ရာျမင္ရာကိုသာ ဆြဲယူေတြးတတ္ေသာ လူ႕သဘာ၀ပင္။

အင္းေလးသည္ ရာသီဥတု မပူလြန္း မေအးလြန္းေပ။ ေတာင္ႀကီးသည္ ေဆာင္းတြင္းအလြန္ခ်မ္းေသာ္လည္း အင္းေလး၌ ေတာင္ႀကီးေလာက္မခ်မ္းေပ။ ေရျပင္က အပူအေအးကို ထိန္းေပးပုံရသည္။ ေႏြရာသီတြင္လည္း မေနႏိုင္ မထိုင္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ မပူေပ။ ညဘက္တြင္ အလြန္အိပ္ေကာင္းသည္။ သို႕ေသာ္ ေမာ္ေတာ္စီးရလွ်င္ေတာ့ ေနပူသည္။

ေရျပင္ခ်ည္းျဖစ္၍ ဖုန္လည္းမရွိေပ။ ထို႕ေၾကာင့္ ကြၽန္ေတာ္တို႕ တည္းသည့္အိမ္ၾကမ္းျပင္မွာ ေန႕စဥ္ၾကမ္းတိုက္သည္ေရာ ၊ ဖုန္မရွိသည့္အရပ္ျဖစ္သည္ေရာ ႏွစ္ခုေပါင္း၍ ဆီမထည့္ပဲ ေျပာင္ေခ်ာေနသည္။ အင္းေလးတြင္ ေရတြင္မေပၚတတ္ေသာ ပစၥည္း ေရထဲသို႕က်သြားလွ်င္ေတာ့ မိုးတြင္းဆိုလွ်င္ ေရထဲဆင္းေကာက္ဖို႕ မလြယ္ေပ။ ေႏြႏွင့္ ေဆာင္းတြင္သာ ေရက်တတ္သည္။ ေဆာင္းတြင္းတြင္လည္း ေဒသခံမဟုတ္ဘဲ ေရထဲမဆင္းႏိုင္ ။ ေရက အေတာ္ေအးေနတတ္သည္။

ဟာသတစ္ခုၾကားဖူးသည္။ အင္းေလးကို ေရာက္ဖူးခ်ိန္မတူေသာ လူသုံးေယာက္က အျငင္းအခုန္ျဖစ္ၾကသည္တဲ့။ ေႏြရာသီတြင္ေရာက္ဖူးေသာသူက အင္းေလးအိမ္မ်ားသည္ ေျခတံရွည္ျဖစ္သည္။ မိုးတြင္းေရာက္ဖူးေသာသူကလည္း အင္းေလးအိမ္မ်ားက ေျခတံရွည္မဟုတ္။ အိမ္ခါးပန္းႏွင့္ေရ ထိလုနီးပါးျဖစ္သည္။ ေဆာင္းတြင္းေရာက္ဖူးသူက အဲဒီေလာက္လည္း ေရမမ်ားပါဘူးဟု ေျပာသည္တဲ့။

အင္းေလးတြင္ စင္ေရာ္မ်ားကို ျမင္ဖူးခ်င္လွ်င္ ေဆာင္းတြင္း ႏို၀င္ဘာေလာက္မွာမွ ရွိတတ္သည္။ စင္ေရာ္ငွက္တို႕ကို ေညာင္ေရႊၿမိဳ႕မွ အင္းေရျပင္အထြက္မွစ၍ ေတြ႕ရတတ္သည္။ သူတို႕ကို အစာေကြၽးလွ်င္ ေကြၽးသလို ေမာ္ေတာ္ေလွေနာက္သို႕ လိုက္ၾကသည္။ အင္းလယ္ထိ ေကြၽးသြားလွ်င္ အင္းလယ္ထိ လိုက္လာတတ္သည္။ စင္ေရာ္ အစာေကြၽးရသည္ကလည္း ေပ်ာ္စရာေကာင္းသည္။ စင္ေရာ္စာကို ေညာင္ေရႊမွာ ေလွထဲအဆင္းမွာပင္ ၀ယ္၍ရသည္။ စင္ေရာ္စာဟုသာ ေျပာရေသာ္လည္း လူစားေသာ ကုလားပဲေခြေၾကာ္မ်ားသာ ျဖစ္သည္။ လူလည္းစား ၊ စင္ေရာ္လည္းေကြၽး ။ သို႕ေသာ္ ေလွေပၚမွ စင္ေရာ္စာေကြၽးရသည္မွာ အႏၲရာယ္ေတာ့မ်ားသည္။

လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္ႏွစ္ခန္႕က ကြၽန္ေတာ္တို႕သူငယ္ခ်င္းတစ္သိုက္ ေတာင္ႀကီးတန္ေဆာင္တိုင္ပြဲသို႕ သြားလည္ၾကသည္။ သူငယ္ခ်င္းေတြထဲ ေညာင္ေရႊမွသူငယ္ခ်င္းပါရာ တစ္ရက္မွာ အင္းေလးကို လိုက္ပို႕ေပးသည္။ ဘာေျပာေကာင္းမလဲ။ ေညာင္ေရႊအထြက္မွစ၍ စင္ေရာ္စာေကြၽးလာသည္မွာ အင္းလယ္ေခါင္ေရာက္သည္အထိ ျဖစ္သည္။ ကြၽန္ေတာ္က ေရသာ မကူးတတ္တာ ။ ေရေတာ့မေၾကာက္တတ္။ စင္ေရာ္ေတြကို ထိုင္ရာမထ အစာလွမ္းပစ္ေကြၽးေတာ့ ဘယ္အေကာင္မွ အစာကိုမမိ။ အစာေတြက ေရထဲျပဳတ္က်ကုန္ သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ေလွထဲမတ္တပ္ရပ္ကာ အစာပစ္ေကြၽးသည္။ ေလွေပၚပါသည္က လူငယ္ေတြခ်ည္း ။ တစ္ေယာက္ထေတာ့ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက မတ္တပ္ရပ္၍ စင္ေရာ္ေတြကို အစာပစ္ေကြၽး ၾကသည္။ အင္းလယ္ေရာက္ခါနီးမွ ေလွသမားက မနည္းတားယူရသည္။ ေလွဖ်ားတြင္ထိုင္ေသာ သူငယ္ခ်င္းေကာင္ေလးက ေဖာင္ေတာ္ဦးဘုရားကုန္းေပၚ ေရာက္ေသာအခါ ကြၽန္ေတာ္တို႕ကို ေျပာပါေတာ့သည္။ နင္တို႕စင္ေရာ္အစာေကြၽးတာက ေတာ္ေတာ္ရယ္.. ေလွက ေရေပၚကို လက္ႏွစ္လုံးေလာက္ပဲ ေပၚေတာ့တယ္တဲ့ ။ အဲဒီအခါက်မွ ကြၽန္ေတာ္တို႕လည္း လန္႕သြားၾကသည္။ ကံေကာင္းလို႕ ေလွမေမွာက္တာ ။ ညေနအျပန္မွာ စင္ေရာ္လည္း သိပ္မရွိေတာ့ ။ ေလွသြားေနတုန္းလည္း မတ္တပ္မရပ္ရဲေတာ့ ။

အင္းေလးေဖာင္ေတာ္ဦးဘုရားပြဲ

ျမန္မာလ ေတာ္သလင္းလကြယ္ေန႕တြင္ ေဖာင္ေတာ္ဦးဘုရားကို ႏွစ္စဥ္လွည့္၍ အပူေဇာ္ခံ်မည့္ရြာမွ ဘုရားပင့္ဆြမ္းေတာ္ပြဲျဖင့္ သြား၍ ဘုရားပင့္ၾကရသည္။ မည့္သည့္ရက္တြင္ မည္သည့္ရြာတြင္ ေန႕ဆြမ္း (သို႕) ညက်ိန္းႂကြပါရန္ ဘုရားပင့္ၾကရ၍ သီတင္းကြၽတ္လဆန္း တစ္ရက္ေန႕မွ လျပည့္ေက်ာ္ ၃ ရက္ေန႕အထိ ရြာစဥ္လွည့္၍ အပူေဇာ္ခံႂကြေတာ္မူပါသည္။ (ေဖာင္ေတာ္ဦးဘုရား႐ုပ္ပြါးေတာ္မွာ ငါးဆူရွိသည္။ ေဒသစာရီႂကြ အပူေဇာ္ခံလွ်င္ ဘုရားေလးဆူသာ ႂကြေလ့ရွိသည္။ ဘုရား႐ုပ္ပြါးေတာ္မ်ားမွာ ေရႊခ်ပူေဇာ္လြန္း၍ မ်က္ႏွာေတာ္ကို မျမင္ရေပ။ ဘုရား႐ုပ္ပြါးေတာ္၏မ်က္ႏွာ မည္သည့္ဘက္ဆိုသည္ကို ဘုရားလူႀကီးမ်ားသာ သိၾကသည္။ ဘုရားတစ္ဆူတစ္ဆူကို ေယာက်္ားႀကီးသုံးေယာက္ခန္႕ မ,ခ်ီရသည္။ )အပူေဇာ္ခံမည့္ရြာႏွင့္ နီးစပ္ရာရြာမွ ေယာက်္ားေလးမွန္သမွ် ဆြဲေလွေခၚ ေျခေထာက္ျဖင့္ေလွာ္သည့္ ရာေက်ာ္ ၊ ၄၇ တက္ ၊ ၁၅ တက္ စသည့္ေလွမ်ားျဖင့္ ဘုရားကိုပင့္ေဆာင္ၾကည္ညိဳ ကုသိုလ္ယူၾကပါသည္။

ဘုရားႂကြခ်ီအပူေဇာ္ခံမည့္ရြာသည္ တစ္ပတ္ေလာက္ႀကိဳ၍ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းတြင္ သန္႕ရွင္းေရးလုပ္ ၊ ျပဳျပင္စရာရွိသည္မ်ားျပဳျပင္ ေဆးေၾကာသန္႕ရွင္းေရး လုပ္ၾကရသည္။ ေစ်းေရာင္းမည့္သူမ်ား ေစ်းဆိုင္ခန္းမ်ားကို ေက်းရြာေကာ္မတီမွ တာ၀န္ယူေဆာက္လုပ္ျခင္း စသည္မ်ား လုပ္ၾကရသည္။ (အင္းေလးတြင္ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းႏွင့္ စာသင္ေက်ာင္းမ်ားမွာ ကုန္းေပၚတြင္ ရွိၾကသည္က မ်ားသည္။ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းႏွင့္ စာသင္ေက်ာင္းကိုလည္း တြဲရက္ထားတတ္သည္။ အင္းေလးရွိ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမ်ားသည္ လယ္ေပၚေက်ာင္းမ်ားျဖစ္သည္။ လယ္ေပၚေက်ာင္းဆိုသည္မွာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေဆာင္အလယ္တြင္ တစ္ဆင့္ျမင့္ေသာ ၾကမ္းျပင္ထားရွိၿပီး ထုိေနရာတြင္ ဘုရားေက်ာင္းေဆာင္ထားရွိသည္။ ထိုဘုရားေက်ာင္းေဆာင္ပတ္ပတ္လည္မွာမွ ၾကမ္းတစ္ဆင့္ႏွိမ့္ၿပီး ဘုန္းႀကီးခန္း၊ ဆြမ္းခ်က္ေဆာင္မ်ားကို အခန္းဖြဲ႕ထားေလ့ရွိသည္။) ယခင္ကဆိုလွ်င္ ဘုရားပြဲတြင္ အၿငိမ့္ ၊ ဇာတ္၊ ႐ုပ္ရွင္ စသည္ ျပသေဖ်ာ္ေျဖၾကသည္။ ဘုရားပြဲအစမွ အဆုံးထိ ျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီးဌါနမွ ျပန္ၾကားေရး ႐ုပ္ရွင္အဖြဲ႕တစ္ဖြဲ႕လိုက္ပါလာၾကၿပီး သတင္းကားမ်ား၊ အကယ္ဒမီေပးပြဲမ်ား ၊ ႐ုပ္ရွင္ကားႀကီးမ်ား ျပသေဖ်ာ္ေျဖၾကပါသည္။ ယခုေနာက္ပိုင္းတြင္ ဤကဲ့သို႕ ေဖ်ာ္ေျဖေရးအစီအစဥ္မ်ား မပါေတာ့ေပ။

ဘုရားပြဲတြင္ ဘုရားႂကြရာေနာက္လိုက္ပါလာၾကေသာ ဘုရားလူႀကီးမ်ား ၊ လုံၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕မ်ား ႏွင့္ ဘုရားပင့္သည့္ေန႕တြင္ ေလွေလွာ္သားမ်ားကို ဧည့္ခံေကြၽးေမြးရသည္။ ဘုရားပြဲက်င္းပရာတြင္ ေန႕ဆြမ္းအမီ ႂကြသည့္ေက်ာင္းတြင္ ဘုရားေရာက္ၿပီးသည္ ႏွင့္ ဆြမ္းကပ္ ၊ တစ္ခ်ဳိ႕ေက်ာင္းမ်ားသည္ ေန႕ဆြမ္းကပ္သည္ကတစ္ေက်ာင္း ညက်ိန္းသည္က တစ္ေက်ာင္း ႂကြတတ္သလို ေန႕ဆြမ္းအမီေရာ ညက်ိန္းရန္ပါႂကြသည့္ ေက်ာင္းလည္းရွိသည္။ ဘုရားပြဲတြင္ ဘုရားႂကြသည့္ရြာမွ လူမ်ားသည္ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းတြင္သာ မအိပ္မေနအခ်ိန္ကုန္ၾကသည္။ ညေနတြင္ ပန္း ၊ ဆီမီး ၊ အေမႊးတိုင္၊ ေရႊသကၤန္းကပ္သူမ်ားသည္ မနက္အာ႐ုဏ္ဆြမ္းကပ္သည္အထိ တစ္ညလုံး ပူေဇာ္ၾကသည္။ မနက္ ၇ နာရီမွသာ အျခားေက်ာင္းသို႕ ေရႊ႕ေျပာင္းႂကြေရာက္ အပူေဇာ္ခံသည္။

အင္းသားတို႕သည္ သီတင္းကြၽတ္လဆန္း ၁၃ ရက္တြင္ လူႀကီးမိဘမ်ားကို ကန္ေတာ့ၾကၿပီး ၁၄ ရက္ေန႕တြင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းကန္ေတာ့ၾကသည္။ သီတင္းကြၽတ္လျပည့္ေန႕မွစ၍ လျပည့္ေက်ာ္ ၄ ရက္ေန႕ထိသာ ဥပုသ္ေစာင့္ၾကပါသည္။ လျပည့္ေက်ာ္ ၁ ရက္ႏွင့္ ၂ ရက္ေန႕တြင္ အျခားရြာမွ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမ်ား ဘုရားမ်ားကို သြားေရာက္ ဆြမ္းကပ္ကန္ေတာ့ၾကသည္။

တန္ေဆာင္မုန္းလ(အဂၤလိပ္လအနီးစပ္ဆုံး ႏို၀င္ဘာ) ႏွင့္ တပို႕တြဲ(ေဖေဖာ္၀ါရီလ) တို႕တြင္ ဘုရားပြဲ၊ ကထိိန္ပြဲ၊ ဆြမ္းေလာင္းပြဲမ်ားရွိသည္။ အင္းေလးေဒသလုံးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းမ်ားမွ ေက်ာင္းရွိသံဃာေတာ္မ်ားကို သံဃာ့ဒါနဆြမ္းေလာင္းပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ၾကသည္။

အင္းသူအင္းသားမ်ားသည္ ဘုရားပြဲ၊ဆြမ္းေလာင္းပြဲတြင္ ၀တ္ရန္ အ၀တ္အစားမ်ား အသစ္ခ်ဳပ္တတ္ၾကသလို ပြဲတြင္သုံးရန္ပိုက္ဆံမ်ားကိုလည္း သီးသန္႕စုထားတတ္ၾကသည္။ (မွတ္တမ္းၿပီးပါၿပီ)

အင္းေလးသႀကၤန္

အင္းသားတို႕သည္ ေရေပၚတြင္ေနေသာ္လည္း သႀကၤန္တြင္းေရပက္ကစားေသာ ဓေလ့မရွိပါ။ (ဗမာျပည္မွလူငယ္မ်ားအတြက္ အင္းေလး၏သႀကၤန္ခ်ိန္သည္ အလြန္ပ်င္းစရာေကာင္းသည္ဟု ေတြးႏိုင္ပါသည္။) အင္းသားတို႕အတြက္မူ သႀကၤန္ခ်ိန္သည္ ရြာစဥ္လွည့္ကာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမ်ားကို တေပ်ာ္တပါး လိုက္ကန္ေတာ့ေနရ၍ သူတို႕အရပ္ႏွင့္သူတို႕ဓေလ့ ေပ်ာ္စရာေကာင္းသည္သာ ျဖစ္သည္။

ရြာဓေလ့ထုံးစံအရ သႀကၤန္အႀကိဳေန႕တြင္ သက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ား ၊ အပ်ဳိမ်ား ေခါင္းေလွ်ာ္ေရခ်ဳိးၾကေသာ ဓေလ့ရွိသည္။ သႀကၤန္တြင္း ေခါင္းေလွ်ာ္ခ်ိန္မရွိေတာ့၍ ျဖစ္ပါသည္။ သႀကၤန္အႀကိဳေန႕တြင္ မနက္ေစာေစာ ထမင္းစားၿပီးသည္ႏွင့္ ရြာရွိသက္ႀကီးရြယ္အို ဘိုးဘြားမ်ားကို လိုက္ကန္ေတာ့ၾကရသည္။ ကန္ေတာ့ခံအိမ္က မုန္႕ပဲသြားရည္စာ ၊ လက္ဖက္ စသည္ကို တတ္ႏိုင္သမွ် ဧည့္ခံေကြၽးေမြးၾကရသည္။ မနက္ ၁၀ နာရီေလာက္ထိ ကန္ေတာ့လာသူမ်ားရွိတတ္သည္။ ၁၀ နာရီမွ ညေန ၃ နာရီေလာက္ထိ ေနပူ၍ ကန္ေတာ့ခ်ိန္နားၿပီး ညေနပိုင္းမွ ဆက္ကန္ေတာ့ၾကရသည္။ ရြာရွိသက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ားကို သႀကၤန္အႀကိဳေန႕တြင္ အၿပီးကန္ေတာ့ၾကသည္။

သႀကၤန္အက်ေန႕မနက္ပိုင္းတြင္ အျခားရြာမွ ေဆြမ်ဳိးမိဘဘိုးဘြားမ်ားကို လိုက္ကန္ေတာ့ ၾကရသည္။ ညေန ၄ နာရီေလာက္မွစ၍ ရြာဦးဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းသို႕သြား၍ ေက်ာင္းထိုင္ ဆရာေတာ္ႀကီးမွစ၍ ေက်ာင္းရွိ သံဃာအားလုံးကို လိုက္ကန္ေတာ့ၾကရသည္။ ကန္ေတာ့ပစၥည္းမ်ားကို တတ္ႏိုင္သလို ထည့္ၾကရသည္။ ဆင္းရဲခ်မ္းသာမေရြး ကိုယ္တတ္ႏိုင္သည္မ်ား ကန္ေတာ့ၾကသည္။ ဆန္ ၊ဆား ၊ လက္ဖက္ေျခာက္ ၊ ၾကက္သြန္ျဖဴ ၊ ၾကက္သြန္နီ စသည္ျဖင့္ .. တတ္ႏိုင္သူမ်ားက မုန္႕မ်ား ၊ အသုံးအေဆာင္ပစၥည္းမ်ားထည့္၍ ကန္ေတာ့ၾကသည္။

သႀကၤန္အၾကတ္ေန႕မနက္ ၆ နာရီေလာက္မွစ၍ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းသို႕ သီလယူသြားၾကရသည္။ အိမ္ရွိလူကုန္ ေက်ာင္းသြားၾကၿပီး ဥပုသ္ေစာင့္မည့္သူမ်ားသာ ေက်ာင္းတြင္ေနၾကရသည္။ ဥပုသ္ေစာင့္မည့္သူမ်ားသည္ အိမ္မွမနက္ေစာေစာ ထမင္းစားသြားၾကၿပီး ေန႕ဆြမ္းအတြက္ ခ်ဳိင့္ျဖင့္ယူသြားၾကရသည္။ ဘုရားဆြမ္းေတာ္အုပ္ ၊ ႏွစ္က်ိပ္ရွစ္ဆူဘုရား ဆြမ္းေလာင္း ၊ သံဃာေတာ္မ်ားအတြက္ ဆြမ္းတစ္ခ်ဳိင့္၊ ဥပုသ္ေစာင့္သူမ်ားအတြက္ ထမင္းခ်ဳိင့္ပါ တစ္ပါတည္းယူေဆာင္သြားၾကရသည္။

မနက္ ၇ နာရီခြဲေလာက္တြင္ ေက်ာင္းထိုင္ဆရာေတာ္ (သို႕မဟုတ္) ကိုယ္စားလွယ္ဦးပဥၥင္းတစ္ပါးက သီလေပးတရားေဟာၾကားၿပီး ၈ နာရီခြဲေလာက္တြင္ ဥပုသ္ယူၾကသူမ်ား အိမ္ျပန္ထမင္းစားၾကရသည္။ မနက္ ၉ နာရီေလာက္တြင္ သႀကၤန္တြင္းကုသိုလ္ယူသူမ်ားက ဥပုသ္သည္မ်ားကို မုန္႕တစ္ခုခု ဧည့္ခံဒါနျပဳတတ္ၾကသည္။ ညေနပိုင္းတြင္ ေဖ်ာ္ရည္ကပ္ၾကသူမ်ားအတြက္ အမ်ဳိးသမီး ၊ အမ်ဳိးသားအသင္းအဖြဲ႕မွ ဥပုသ္မေစာင့္သူမ်ားက ေကြၽးေမြးဧည့္ခံေရး တာ၀န္ယူၾကရသည္။ ေန႕လည္ေက်ာင္းတြင္ ဥပုသ္သည္မ်ားက်န္သည့္ ထမင္းဟင္း ၊ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ေက်ာင္းမွ က်န္သည့္ ထမင္းဟင္းမ်ားျဖင့္ ေ၀ယ်ာ၀စၥလုပ္သူမ်ား စားၾကရသည္။ ညေနဥပုသ္သည္မ်ား ျပန္သည့္အခ်ိန္မွ အိမ္ျပန္ၿပီး အမ်ဳိးသမီးဓမၼစႀကၤာအဖြဲ႕မ်ားသည္ ညေနစာ စားၿပီး ေက်ာင္းသို႕တဖန္ ဓမၼစႀကၤာရြတ္သြားၾကရသည္။ဓမၼစႀကၤာအသင္းကိုလည္း ညဦးပိုင္း ဒါနျပဳသူမ်ား ရွိသည္။ရြာမွ ဥပုသ္သည္ ေယာက်္ားမွန္သမွ် ဥပုသ္ထြက္သည္အထိ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းတြင္အိပ္ၾကသည္။ သက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ားသာ အိမ္ျပန္ၾကသည္။ ေက်ာင္းတြင္ သႀကၤန္တြင္း ဆြမ္းေတာ္ႀကီးပို႕ၾကသည္မ်ားကို ေက်ာင္းတြင္ဥပုသ္ယူ၍ အိပ္ၾကေသာ လူလတ္ပိုင္းမ်ားက ဆြမ္းေတာ္ႀကီးျပင္ၾကရသည္။ ဆြမ္းေတာ္ႀကီးဆိုသည္မွာ ေဖာင္ေတာ္ဦးဘုရားပြဲတြင္ကပ္ေလ့ရွိသည့္ စားပြဲခုံေပၚတြင္ ပန္း ၊ ေရ ၊ သစ္သီး ၊ မုန္႕ ၊ ဆြမ္းျဖဴ၊နီ၊၀ါ စသည္မ်ားတင္၍ကပ္သည္ကို ဆိုလိုပါသည္။ မနက္ ၃ နာရီခန္႕ထ၍ ဆြမ္းအတြက္ ခ်က္ျပဳတ္ျပင္ဆင္ၿပီး အာ႐ုဏ္ဆြမ္းအမီ ေလာင္းလွဴၾကသည္။

သႀကၤန္အၾကတ္ ၊ အတက္ ႏွင့္ ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႕တြင္ ေက်ာင္းမွ သီလယူၿပီးသည္ႏွင့္ ေခါင္တိုင္ရြာအနီးရွိ ေရႊျမင္ထင္ဘုရားစသည့္ ရြာႏွင့္နီးစပ္ရာ ဘုရားေစတီမ်ားသို႕ ဆြမ္းသစ္သီးမ်ားကပ္ၿပီး နီးစပ္ရာ ရြာေက်ာင္းဆရာေတာ္မ်ားကို ကန္ေတာ့ၾကရသည္။

ႏွစ္ဆန္းႏွစ္ရက္ေန႕တြင္ ရြာဘုန္းႀကီးေက်ာင္း၌ ဥပုသ္ေစာင့္သူမ်ားႏွင့္ ေ၀ယ်ာ၀စၥအဖြဲ႕မွလြဲ၍ က်န္လူမ်ားက ရပ္ေ၀းဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမ်ားသို႕ ကန္ေတာ့သြားၾကရသည္။ ေမာ္ေတာ္ပိုင္ရွိသူမ်ားက ဆီအကုန္အက်ခံကုသိုလ္ယူၾကသည္။ ရြာရွိ ေမာ္ေတာ္အကုန္ထြက္ၾကရသည္။ ေမာ္ေတာ္မရွိသူမ်ားက နီးစပ္ရာေမာ္ေတာ္မ်ားႏွင့္ လိုက္ၾကကာ တစ္စုတစ္ေ၀း တေပ်ာ္တပါးႀကီး ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမ်ားကို လိုက္ကန္ေတာ့ၾကသည္။ ထိုသုိ႕ကန္ေတာ့ရာတြင္ ကိုယ္ကန္ေတာ့သည့္ေက်ာင္းကို ေန႕ဆြမ္းစားၿပီးခ်ိန္ေရာက္ေနပါက ထိုဘုန္းႀကီးေက်ာင္းက ကန္ေတာ့လာသူမ်ားကို ထမင္းေကြၽးသည္။ ထိုေန႕အဖို႕ ညေန ၃ နာရီေလာက္မွ အိမ္ျပန္ေရာက္ၾကသည္။

အင္းေလးတြင္ သႀကၤန္ရက္တစ္ပတ္အတြင္း ေစ်းမ်ား ၊ အိမ္ဆိုင္မ်ားပိတ္ထားၾကၿပီး ကုသိုလ္ဒါနျပဳသူက မ်ားသည္။ သႀကၤန္တြင္း အရြယ္သုံးပါးမေရြး ဥပုသ္ေစာင့္သူ ၊ ေ၀ယ်ာ၀စၥ ကုသိုလ္ဒါနျပဳသူမ်ားျဖင့္သာ အခ်ိန္ကုန္ၾကပါသည္။ သႀကၤန္အႀကိဳေန႕မွစ၍ ဆယ္ရက္ခန္႕ အနားယူကုသိုလ္လုပ္ၿပီးမွသာ ကိုယ့္လုပ္ငန္းကိုယ္ ျပန္လုပ္ၾကသည္က မ်ားပါသည္။

အင္းေလးေဒသ စိုက္ပ်ဳဳိးေရးထြက္ကုန္မ်ားႏွင့္ ႐ုိးရာအစားအစာမ်ား

အင္းေလးေဒသရွိ လယ္ေျမမ်ားသည္ တစ္သီးစားသာ စိုက္၍ရသည္။ ကုန္းအတြင္းပိုင္းက်သည့္ လယ္ေျမမ်ားသာ ႏွစ္သီးသုံးသီးစိုက္ႏိုင္ၾကသည္။ စပါးကိုု တစ္သီးသာစိုက္၍ အျခားသီးႏွံမ်ားစိုက္ေလ့ရွိၾကသည္။ ပဲပုပ္၊ ေနၾကာ ၊ ေျပာင္း စသည္မ်ား စိုက္ပ်ဳိးၾကသလို ႀကံ ၊ လိေမၼာ္ပင္မ်ားတိုးခ်ဲ႕စိုက္လာၾကပါသည္။ ၾကက္သြန္ျဖဴ စိုက္သူမ်ားလည္း ရွိသည္။

အင္းေလးေရေပၚၿခံတြင္မူ အာလူး ၊ ျငဳတ္၊ ၾကက္သြန္နီ(ဗမာၾကက္သြန္နီလို တစ္လုံးဥမဟုတ္ဘဲ အမႊာလိုက္ဥေသာ ၾကက္သြန္နီ) မ်ားစိုက္ၾကသည္။ ဟင္းခ်က္ရာတြင္ ေဒသထြက္ၾကက္သြန္နီကိုသာ အသုံးမ်ားၾကသည္။ ဗမာၾကက္သြန္နီကို အသုပ္မ်ားတြင္သာ ထည့္သုံးတတ္ၾကသည္။ ဟင္းခ်က္ရာတြင္ ၾကက္သြန္နီထက္ ၾကက္သြန္ျဖဴကိုသာ အဓိက ထား၍ ခ်က္တတ္ၾကသည္။

ခ်င္း(ဂ်င္း)တက္ကိုလည္း ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္းမွထြက္ေသာ ခ်င္းကိုသာ သုံးသည္။ ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္းမွ ထြက္သည့္ခ်င္းကို ခ်င္းေသးဟုေခၚ၍ ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္း ၊ အေရွ႕ပိုင္းမွထြက္ေသာခ်င္းကို ခ်င္းလတ္ဟု ေခၚကာ ဗမာျပည္မွ ထြက္ေသာခ်င္းကို ခ်င္းႀကီးဟု ေခၚေ၀ၚၾကသည္။ ခ်င္းႀကီးကို ခ်င္းသုပ္လုပ္ၾကရာတြင္ အမ်ားဆုံးသုံးတတ္ၾကသည္။ ခ်င္းႀကီး ၊ ခ်င္းလတ္ ၊ ခ်င္းေသး ဟူေသာ အေခၚအေ၀ၚကို အင္းသားမ်ားသာ သုံးစြဲၾကသည္။

အင္းသားအစားအစာတစ္မ်ဳိးျဖစ္ေသာ အင္းသားအေခၚ ဟင္းထုပ္ ၊ ဗမာ ၊ရွမ္း အေခၚ ၾကက္သြန္ေပါင္း (မိုးကုတ္ဘက္တြင္ လုပ္စားတတ္ေသာ မုန္ညင္းေပါင္းပုံစံမ်ဳိး ) ကို ၾကက္သြန္မိတ္ျဖင့္ျပဳလုပ္ရသည္။ ဟင္းထုပ္ကို ၾကက္သြန္မိတ္၊ ဆန္မႈန္႕၊ ခ်င္း ၊ ၾကက္သြန္ျဖဴ ၊ ခရမ္းခ်ဥ္သီး ၊ ဆားတို႕ေရာနယ္ကာ ေပါင္းရသည္။ ဟင္းထုပ္ျပဳလုပ္ရာတြင္ သုံးေသာ ခ်င္းသည္ အင္းေလးေဒသထြက္ခ်င္းမဟုတ္ပါက အနံ႕တစ္မ်ဳိးျဖစ္သြားတတ္ ပါသည္။ၾကက္သြန္မိတ္ျဖင့္ ၾကက္သြန္ေၾကာ္(ဗမာအေခၚ ငါးေပါင္းေၾကာ္) ေၾကာ္စားၾကသည္။ ဗမာမ်ား မုန္႕ဟင္းခါးခ်က္သလို အင္းသားမ်ားက မုန္႕တီဟင္းခ်က္စားၾကသည္။ (ကြၽန္မေတာ့ မုန္႕တီဟင္းကို မုန္႕ဟင္းခါးေလာက္ စားေကာင္းသည္မထင္ပါ။စကားခ်ပ္) အင္းသားတို႕ တို႕ဟူးသုပ္လုပ္စားရာတြင္ အခ်ဥ္အရသာအတြက္ ရွာလကာရည္ မသုံးပဲ တို႕ဟူးက်ဴိေသာပဲႏွစ္ကိုပင္ အခ်ဥ္ေဖာက္ကာ တို႕ဟူးသုပ္ထဲ ထည့္သုပ္သည္။ တို႕ဟူးသုပ္ကို တို႕ဟူးေၾကာ္တစ္၀က္ တို႕ဟူးစိမ္းတစ္၀က္ေရာသုပ္ကာစားတတ္ၾကသည္။ တို႕ဟူးသုပ္ထဲ ထည့္ေသာ ပဲခ်ဥ္ကို ေဒသထြက္ မုန္႕ေလေပြပုံစံမ်ဳိးႏွင့္ တို႕စားလွ်င္လည္း အေတာ္အရသာရွိပါသည္။ ၿပီးေတာ့ အင္းေလးတြင္ စားလို႕ရေသာ ေျမႀကီးခဲဆိုတာမ်ဳိးလည္း ေရာင္းသည္။ အျခားေျမႀကီးနဲ႕မတူ ။ (စားလို႕ရေသာ ေျမႀကီးခဲကို သတ္မွတ္ထားသည့္ ေနရာမွသာ ယူရသည္ဟု ၾကားဖူးပါသည္။ (စကားခ်ပ္) )

မဂၤလာေဆာင္က်င္းပပုံ

အင္းေလး၏ ေရွးထုံးတမ္းအရလက္ထပ္ပုံမွာ ေရွ႕ခုနစ္အိမ္ ေနာက္ခုနစ္အိမ္ လက္ဖက္တစ္႐ုိးစားကာ အသိအမွတ္ျပဳလက္ထပ္ၾကသည္။ ကြာရွင္းမည္ဆိုကလည္း လက္ဖက္တစ္႐ုိးစားကာ ကြာရွင္းၾကသည္။(အခုေခတ္ေတာ့ မသိဘူးေနာ)

အင္းေလးတြင္ မဂၤလာပြဲမ်ားသည္ သီတင္းကြၽတ္လဆုတ္ ၈ ရက္ ေနာက္ပိုင္းႏွင့္ တန္ေဆာင္မုန္း လကြယ္ထိသာ ေဆာင္ၾကၿပီး တပို႕တြဲလႏွင့္ တန္ခူး ၊ ကဆုန္ ၊နယုန္(အဂၤလိပ္လအနီးစပ္ဆုံး -ေအာက္တိုဘာလလယ္မွ ၊ ႏို၀င္ဘာ ၊ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၊ ဧၿပီ၊ေမ၊ဇြန္) လတို႕တြင္သာ ရွိၾကပါသည္။၀ါဆိုလျပည့္မတိုင္မီ ၀ါဆိုလမဂၤလာေဆာင္မ်ား (မရွိသေလာက္)ရွားပါသည္။

မဂၤလာေဆာင္ကိုလည္း သတို႕သားအိမ္ ၊ သတို႕သမီးအိမ္မခြဲျခားဘဲ အဆင္ေျပရာ ေနရာအက်ယ္အ၀န္းေပၚတြင္ မူတည္၍ မဂၤလာပြဲက်င္းပတတ္ၾကသည္။ တတ္ႏိုင္သလို ေကြၽးၾကသည္။ ရြာဓေလ့ထုံးစံအတိုင္း ကိုယ့္ရြာအခ်င္းခ်င္း (သို႕) တျခားရြာမွ လူႀကီးစုံရာႏွင့္ သတို႕သမီးကို ေတာင္းရမ္းၾကရသည္။ တတ္ႏိုင္လွ်င္ တတ္ႏိုင္သလို ေရႊ၊ ေငြ၊လယ္ယာ၊ ၿခံေျမ၊ ႏြား စသည္တင္ေတာင္းၾကရသည္။ တင္ေတာင္းသည့္ပစၥည္းကို သတို႕သမီးက အပိုင္ရသည္။

ထိုပစၥည္းမ်ားျဖင့္ လင္မယားႏွစ္ေယာက္ လုပ္ကိုင္စားႏိုင္ေသာ္လည္း လင္မယားကြဲလွ်င္ မယားက အပိုင္ရသည္။ မဂၤလာေဆာင္စရိတ္ကိုလည္း သတို႕သားက စီးပြါးေရးလုပ္ငန္းရွိပါက ကိုယ့္စရိတ္ကိုယ္ခံၾကရသည္။ မိဘကတတ္ႏိုင္၍ ေဆာင္ေပးလွ်င္လည္း ကုန္က်စရိတ္ကို မိဘမ်ားကသာ အကုန္အက်ခံေလ့ရွိသည္။ သတို႕သားဘက္မွ အကုန္အက်မခံႏိုင္လွ်င္ သတို႕သမီးဘက္မွ မဂၤလာစရိတ္ကို ညီတူညီမွ် အကုန္အက်ခံတတ္ၾကပါသည္။ သို႕ေသာ္ သတို႕သားဘက္မွသာ အကုန္အက်ခံေလ့ရွိသည္။ လက္ဖြဲ႕ပစၥည္းအားလုံးကိုလည္း သတို႕သား-သတို႕သမီးသာပိုင္သည္။ (အခ်ဳိ႕ေဒသမ်ားတြင္ လက္ဖြဲ႕ေငြကို မဂၤလာစရိတ္ထုတ္ေပးေသာ မိဘဘက္ကသိမ္း ၊ သတို႕သား သတို႕သမီးက လက္ဖြဲ႕ပစၥည္းကိုသာယူရေသာအေလ့ရွိ၍ ဒီအေၾကာင္းကို ထည့္ေရးရျခင္းျဖစ္ပါသည္။ စကားခ်ပ္) လင္မယားမသင့္ျမတ္၍ ကြဲကြာခဲ့ေသာ္ တစ္ေယာက္တစ္၀က္စီ ခြဲယူၾကရသည္။( သတို႕သမီးကို တင္ေတာင္းသည့္ပစၥည္းမပါ။)

ကန္ေတာ့ပြဲကိုလည္း သတို႕သားဘက္မွ ႏွစ္ပြဲျပင္ရသည္။ မဂၤလာေဆာင္မည့္မနက္ သတို႕သမီးေခၚရမည့္ မဂၤလာအခ်ိန္တြင္ ကန္ေတာ့ပြဲဲကိုလည္း သတို႕သားဘက္မွ ႏွစ္ပြဲျပင္ရသည္။ မဂၤလာေဆာင္မည့္မနက္ သတို႕သမီးေခၚရမည့္ မဂၤလာအခ်ိန္တြင္ ကန္ေတာ့ပြဲတစ္ပြဲယူ၍ သတို႕သမီးမိဘမ်ားကို ကန္ေတာ့ပြဲျဖင့္ကန္ေတာ့၍ သတို႕သမီးကို ေခၚေဆာင္ရပါသည္။ သတို႕သမီးအိမ္မွ အထြက္တြင္ ရြာဓေလ့ထုံးစံအရ ငယ္လင္ငယ္မယား စုံတြဲက ေရႊႀကိဳးတား၍ ခဲဖုိးေတာင္းရသည္။ က်န္သည့္ အေပါင္းအသင္းမ်ားလည္း ေရႊႀကိဳးတား၍ရသည္။ ပိုက္ဆံခ်မ္းသာသည့္ သတို႕သား သတို႕သမီးျဖစ္ပါက ေရႊႀကိဳးကို ၄ ၊၅ထပ္တား၍ ခဲဖိုးေတာင္းသည့္ ဓေလ့ရွိပါသည္။

သတို႕သမီးကို သတို႕သားအိမ္သို႕ေခၚလာၿပီးလွ်င္ သတို႕သားမိဘမ်ားကို ကန္ေတာ့ၾက ရသည္ ။ ၿပီးလွ်င္ အဘိုး၊အဘြား ၊ ဦးႀကီး ၊ ေဒၚႀကီး ေဆြမ်ဳိးရင္းခ်ာမ်ားကို ကန္ေတာ့ၿပီးမွ မဂၤလာဧည့္ခံပြဲ က်င္းပၾကသည္။ မဂၤလာဧည့္ခံပြဲကို သတို႕သားသတို႕သမီးထိုင္ရန္ ခင္းက်င္းထားၿပီး ကန္ေတာ့ပြဲႏွစ္ပြဲေရွ႕ခ်ကာ အလယ္တြင္ လက္ဖြဲ႕ခံဖလား ထားရွိသည္။ လက္ဖြဲ႕ကို ပစၥည္းလက္ဖြဲ႕သည္က ရွားသည္။ မိဘေဆြမ်ဳိးမ်ားက လက္၀တ္ရတနာမ်ား လက္ဖြဲ႕တတ္သည္။ ၿခံေျမမ်ားလက္ဖြဲ႕တတ္သည္မွလြဲ၍ က်န္လူမ်ားက ပုိက္ဆံလက္ဖြဲ႕ၾကသည္။ လက္ဖြဲ႕ေငြမ်ားသည္ သတို႕သားသတို႕သမီး ရင္းႏွီးလုပ္ကိုင္ စားေသာက္ရန္ အရံသင့္ျဖစ္သြားၾကသည္။

မဂၤလာဧည့္ခံပြဲကို ပိုက္ဆံတတ္ႏိုင္ၾကသူမ်ားသည္ ဘိသိက္သြန္း၍ လက္ထပ္မဂၤလာျပဳၾကသည္။ အစဥ္အလာအတိုင္း ငယ္လင္ငယ္မယားစုံတြဲကို ေဒါင္းလန္းႏွင့္ ထမင္းပြဲျပင္ေစ၍ ႐ုိးရာထမင္းဟင္းမ်ားျဖစ္ေသာ ပဲလြန္းေဆးခါး ၊ ဂ်ဴးသုပ္ ၊ ငါးခ်ဥ္သုပ္ ၊ င႐ုတ္သီးေတာင့္ေၾကာ္ ၊ ဆတ္သားႏွပ္ ၊ ငါးရံ႕ေျခာက္ႏွပ္စသည့္ ဟင္းမ်ားျဖင့္ မဂၤလာေမာင္ႏွံကို လက္ဆုံစားေစကာ အခ်င္းခ်င္းလည္း ခြံ႕ေကြၽးၾကရသည္။ မဂၤလာဧည့္ခံပြဲၿပီးပါက မဂၤလာအိပ္ခန္းကို ထိုငယ္လင္ငယ္မယားစုံတြဲမ်ားက မဂၤလာအိပ္ရာ ျပင္ေပးကာ သတို႕သားသတို႕သမီးအား အိုေအာင္မင္းေအာင္ေပါင္းႏိုင္ၾကပါေစဟု ဆုေပးၿပီး အိပ္ခန္းအပ္ႏွင္းေပးၾကသည္။

မဂၤလာေဆာင္သည့္ ညဦးပိုင္းေရာက္ေသာအခါ ရြာရွိလူပ်ဳိေခါင္း(ကာလသားေခါင္း) အပ်ဳိေခါင္းမ်ားဦးေဆာင္ေသာ အပ်ဳိလူပ်ဳိမ်ားသည္ ရွမ္းအိုးစည္တီးကာ တေပ်ာ္တပါးကခုန္ေရာက္လာၾကၿပီး မဂၤလာစုံတြဲထံမွ ခဲဖိုးေတာင္းၾကသည္။ ခဲဖိုးလာေတာင္းသူမ်ားကို မဂၤလာေမာင္ႏွံမွ ေကြၽးေမြးဧည့္ခံၾကရသည္။ ခဲဖိုးဆိုသည့္အတိုင္း ေက်ာက္ခဲကိုလက္ကိုင္ပု၀ါျဖင့္ထုပ္၍ ယြန္းအုပ္အတြင္းထည့္ယူလာၿပီး မဂၤလာေမာင္ႏွံေရွ႕ ခ်ထားကာ ခဲဖိုးေတာင္းရသည္။ မဂၤလာေမာင္ႏွံမွ ခဲဖိုးေငြကို ေစတနာရွိသေလာက္ ယြန္းအုပ္ထဲထည့္၍ ေပးလိုက္ရသည္။ ခဲဖိုးရလွ်င္ ဆုေတာင္းေပးကာ ခဲဖိုးေတာင္းရန္ အလာတုန္းကကဲ့သို႕ပင္ ရွမ္းအိုးစည္တီးကခုန္ၿပီး ျပန္ၾကေလသည္။ အင္းသားအမ်ားစုသည္ အိမ္ေထာင္သက္ ၂ ႏွစ္ ၃ ႏွစ္ေလာက္တြင္ ကိုယ့္အိုး ကိုယ့္အိမ္ ကိုယ့္စီးပြါးေရးႏွင့္ ေနႏိုင္ၾကသူမ်ားပါသည္။ ယခုေခတ္တြင္ ခရမ္းခ်ဥ္ၿခံလုပ္သူမ်ားျပားလာ၍ လက္ဖြဲ႕လွ်င္ မိဘမ်ားက ကြၽန္းေမ်ာ အလံတစ္ရာ ၊ ႏွစ္ရာ စသည္ လက္ဖြဲ႕တတ္ၾကသျဖင့္ အိမ္ေထာင္က်လွ်င္ လုပ္ကိုင္စားစရာ အဆင္သင့္ျဖစ္ေနတတ္ၾကပါသည္။

အင္းသားတို႕၏ အသုဘခ်နည္းထုံးစံ

အင္းသားေသရင္ ငါးဖိန္းစား ၊ ငါးဖိန္းေသရင္ အင္းသားစား ဆိုသည့္ စကားသည္ အမ်ားသူငါ အေျပာႏွင့္ တကယ္ထင္ေနၾကသည္သာ ျဖစ္သည္။ လူေသလွ်င္ ခဲဆြဲ၍ေရထဲခ် သၿဂႋဳဟ္လိုက္၍ ငါးမ်ား ၊ ေရသတၲ၀ါမ်ား လူ႕အသားစား၍ ႀကီးျပင္းလာၿပီး လူေတြက ငါးမ်ားကို တဖန္သတ္စားၾကသည္ဟု လူအမ်ား ယုံၾကည္လက္ခံထားၾကသည္။ အင္းေလးကန္တြင္ ေနထိုင္ၾကသူမ်ားသည္ ရြာတစ္ရြာ သခ်ဳႋင္းတစ္ခုစီရွိၾကပါသည္။ ကိုယ္ပိုင္ၿခံေျမ ၊ လယ္ေျမမ်ားေပၚတြင္ ေနထိုင္ၾကေသာသူမ်ားသည္။ သခ်ဳႋင္းေျမ၏ ေအာက္ပိုင္းတြင္ ေနထိုင္ၾကသူမ်ားသာ သခ်ဳႋင္းတြင္ သၿဂ ႋဳဟ္ၾကၿပီး အေပၚပိုင္းတြင္ေနၾကသူမ်ားသည္ ကိုယ့္ၿခံေျမတြင္ သၿဂႋဳဟ္ၾကပါသည္။

အေပၚပိုင္းေအာက္ပိုင္းဆိုသည္ကို ရွင္းျပပါမည္။ ဥပမာ-ေရွ႕ႏွင့္ေနာက္ ရြာတန္းရွည္ဆိုပါစို႕ ။ ေရွ႕ႏွင့္ေနာက္ အလယ္ေလာက္တြင္ ရြာသခ်ဳႋင္းရွိပါက အေနာက္ဘက္မွလူမ်ားသာ သခ်ဳႋင္းတြင္ သၿဂႋဳဟ္ၾကၿပီး အေရွ႕ဘက္ရွိလူမ်ားက ကိုယ့္ၿခံေျမတြင္ သၿဂႋဳဟ္္ၾကသည္။ ကြၽန္ေတာ္ၾကားဖူးသမွ် အင္းေလးတြင္ ေရသခ်ဳႋင္းတစ္ခုသာ ရွိသည္။ (စကားခ်ပ္) ေရသခ်ဳႋင္းဆို၍ လူေသကို ေခါင္းထဲထည့္ကာ ပစၥလက္ခတ္ေရထဲပစ္ခ်လိုက္တာမ်ဳိးမဟုတ္။ အေခါင္းကိုကြၽန္းေမ်ာမွာ အေသအခ်ာတြဲ၍ သၿဂႋဳဟ္ျခင္းျဖစ္သည္ဟု မွတ္သားဖူးပါသည္။

အင္းေလးေဒသတြင္ လူတစ္ေယာက္ကြယ္လြန္လွ်င္ ကြယ္လြန္သည္မွ တစ္ရက္သာ ထားခြင့္ရွိသည္။ ၿမိဳ႕ေပၚမွာလို လူေသကို(၃)ရက္ ထားခြင့္မရွိပါ။ အေ၀းေရာက္သားသမီးမ်ား ရွိလွ်င္လည္း အသုဘမီေစာင့္႐ုိးထုံးစံမရွိပါ။ ရက္လည္ကိုသာလွ်င္ (၇)ရက္ျပည့္မွ ရက္လည္ ဆြမ္းသြတ္ၾက၍ ရပ္ေ၀းေရာက္သားသမီး၊ေဆြမ်ဳိးမ်ား ေရာက္ေအာင္လာၾကရပါသည္။ သၿဂႋဳဟ္မည့္ေန႕တြင္ ခ်မ္းသာသည္ျဖစ္ေစ ၊ ဆင္းရဲသည္ျဖစ္ေစ သၿဂႋဳဟ္စရိတ္ကူေငြ ထည့္ၾကရသည္။ ဆင္းရဲသူမ်ားအေနႏွင့္ ကူေငြေပၚမူတည္၍ ရက္လည္ဆြမ္းကပ္ၾကရသည္။ သၿဂႋဳဟ္စရိတ္ဟူ၍ ဓေလ့ထုံးစံအရေခၚေနၾကေသာ္လည္း တကယ္တမ္းသၿဂႋဳဟ္စရိတ္ဆိုၿပီး သီးသန္႕ကုန္စရာမရွိပါ။ ရပ္ရြာမွ ၀ိုင္း၀န္းကူညီလုပ္ကိုင္ေပးၾကသည္က မ်ားပါသည္။ လွဴခ်င္သည္ကို လွဴ၍ရေအာင္ ၀ိုင္း၀န္းကူညီၾကသည္သာ။

သခ်ဳႋင္းေျမအေၾကာင္းေျပာရလွ်င္ ကြၽန္းေမ်ာအေၾကာင္းပါ ေျပာရပါမည္။ အင္းေလးကို မေရာက္ဖူးသူ အမ်ားစုလူတို႕က အင္းေလးကန္ဆိုတာ ေရေတြခ်ည္းသာရွိေသာကန္တစ္ခုဟု ထင္ၾကသည္။ အင္းေလးကန္တြင္းရွိ ေရကိုလည္း ဘယ္ကိုမွ အစီးအဆင္းမရွိေသာ ေရေသဟု ထင္တတ္ၾကသည္။ ကယားျပည္နယ္မွ ေလာပီတေရအားလွ်ပ္စစ္စက္႐ုံအတြက္ ေရသည္ အင္းေလးကန္မွ စီးဆင္းသြားေသာေရမ်ားဟု သိသူနည္းသည္။ ေရွးယခင္က အင္းေလးကန္သည္ ယခုလက္ရွိအေနအထားေလာက္ က်ယ္၀န္းျခင္းမရွိပါ။ ေလာပီတေရအားလွ်ပ္စစ္စက္႐ုံအတြက္ မိုးၿပဲေရကာတာတည္ေဆာက္ၿပီးမွသာ အင္းေလးကန္တြင္ ေရထုမ်ားတက္လာကာ ၿခံေျမ လယ္ေျမေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေရနစ္ကုန္ၾကၿပီး ကုန္းပိုင္းသို႕ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္ခဲ့ၾကရသည္။ ယခင္က ေရစပ္နားတြင္ေနထိုင္ ၾကသူမ်ားသည္ ေရလယ္သို႕ေရာက္ကုန္ၾကသည္။ ရြာလုံးကြၽတ္ ေရႊ႕ေျပာင္းရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေသာ ရြာမ်ားသာ ေရေပၚအိမ္ေဆာက္ေနၾကရသည္။ ေရနစ္သြားေသာ ၿခံေျမမ်ားအစား ကြၽန္းေမ်ာမ်ား ထုတ္၍ ၿခံစိုက္ၾကရသည္။

ကြၽန္းေမ်ာျဖစ္ေပၚလာပုံ

ေရနစ္သြားေသာ လယ္ကြင္းမ်ား၊ေျမေဆြးႏွင့္ျမက္ပင္မ်ား ထူထပ္စြာ ေပါက္ေရာက္ေနၾကသည္ကို ကိုယ္လိုခ်င္သေလာက္ အတိုင္းအတာႏွင့္ လွီးျဖတ္ထုတ္၍ ေရေပၚေမွ်ာလိုက္ေသာအခါ ကြၽန္းေမ်ာမ်ားျဖစ္လာၾကသည္။ ကြၽန္းေမ်ာေပၚသို႕ လူတက္၍ရသည္။ကြၽန္းေမ်ာကို အလ်ားေပ ရသေလာက္ယူ၍ အနံ ၄ ေပ ၊ ထု ၄ ေပ ေလာက္ လွီးျဖတ္ထုတ္ယူကာ ေရၿခံအျဖစ္ လုပ္ကိုင္ၾကရပါသည္။ ကြၽန္းေမ်ာကို ျဖတ္ထုတ္ရာတြင္ အသုံးျပဳေသာလႊမ်ားမွာ ႏွစ္ဘက္ဆြဲလႊအျပင္ တစ္ဘက္တည္းကသာ ဆြဲ၍ရေသာလႊကိုလည္း သုံးရသည္ ။ (စေလာင္းမွလာသည့္ ကိုးရီးယား-အာရိရန္လိုင္းမွာ တစ္ခါက ၾကည့္လိုက္ရပါသည္။ စကားခ်ပ္) ကြၽန္းေမ်ာကို ခြဲထုတ္လွ်င္.. ၀ါးလုံးႏွစ္လုံးကို လႊျဖင့္ခြဲထားၿပီးေသာ ကြၽန္းေမ်ာထုတ္မည့္ေျမထဲ ကန္႕လန္႕စိုက္၊ ထို၀ါးလုံးႏွစ္လုံးကိုဟၿပီး ၀ါးတိုတစ္ေခ်ာင္းနဲ႕က်ားကန္ ၊ လူက ထို၀ါးတိုေပၚတြင္ ေျမတြင္စိုက္သည့္ ၀ါးႏွစ္လုံးအနက္မွ ၀ါးတစ္လုံးကိုေက်ာျဖင့္၊ အျခား၀ါးတစ္လုံးကို ေျချဖင့္ကန္ကာ တက္ထိုင္ရင္း အားႏွင့္ဖိခ်လိုက္ၿပီး ၀ါးတိုကို ေအာက္သို႕တျဖည္းျဖည္းေရာက္ေစရသည္။ လွီးျဖတ္ထုတ္ၿပီးသြားေသာ ကြၽန္းေမ်ာေျမကို ကိုယ္လိုရာသို႕ ကြၽန္းေမ်ာတစ္ခုႏွင့္တစ္ခု ဆက္တြဲကာ ၀ါးေဖာင္မ်ားလို တေရြ႕ေရြ႕ေရႊ႕ယူၿပီး ကြၽန္းေမ်ာမ်ားထားမည့္ေနရာတြင္ ထိပ္ႏွစ္ထိပ္ကို ၀ါးလုံးျဖင့္စိုက္ကာ မေရြ႕ေအာင္ ထိန္းထားရသည္။ ၿပီးလွ်င္ ကြၽန္းေမ်ာေပၚမွ ျမက္ပင္မ်ားကို ဓါးေကာက္ျဖင့္ ခုတ္ထြင္ရွင္းလင္းကာ အင္းလယ္ရွိေရထဲမွ ရႊ႕ံႏြံမ်ားကို ေလွျဖင့္ ဆယ္ယူၾကရသည္။ ဆယ္ယူရာ၌ အင္းေလးအေခၚ (ေျမေကာ္ျခင္း) ျခင္းေတာင္းကို ၀ါးျဖင့္ယက္ကာ ေသာက္ေရအိုးဖင္ပုံစံအတိုင္း ခပ္ေစာက္ေစာက္ေလး ႏွီးေၾကာျဖင့္ယက္လုပ္ရသည္။

ၿပီးလွ်င္ ေရမႈတ္႐ုိးတပ္သလို ၀ါးလုံးတြင္ ျခင္းကိုသြပ္နန္းႀကိဳးမ်ား၊ ႀကိမ္မ်ားျဖင့္ ခ်ည္ေႏွာင္၍ ေရထဲႏွစ္ကာ ခပ္ယူၾကရ သည္။ ေလွအျပည့္ခပ္ယူၿပီးပါက ကြၽန္းေမ်ာေပၚသို႕ ရႊံ႕မ်ားခပ္တင္ၾကရျပန္သည္။ ၿပီးလွ်င္ ေရထဲရွိ ေမွာ္ပင္မ်ားဆယ္ယူကာ ရႊံ႕ေပၚထပ္တင္ၾကရသည္။ ေမွာ္ပင္မ်ားၾကားမွ ရႊံ႕ေျမထိ အေပါက္ေဖာက္ကာ အပင္မ်ား စိုက္ပ်ဳိးၾကရသည္။ အပင္မ်ားရွင္သန္လာလွ်င္ သဘာ၀ေျမ ၾသဇာ ၊ ဓါတ္ေျမၾသဇာ ၊ ပိုးသတ္ေဆးမ်ားကို လိုအပ္သလို တစ္လွည့္စီဖ်န္းေပးရသလို ေရေမွာ္မ်ားကိုလည္း အပင္ၾကားသို႕ထပ္ထည့္ေပးရပါသည္။

ရရွိလာေသာ ကြၽန္းေမ်ာေပၚတြင္ အခ်ဳိ႕ရြာမ်ားက စားသုံးသီးႏွံမ်ားႏွင့္ ပန္းမ်ဳိးစုံစိုက္ၾကသည္။ တစ္သီးစားသာ စိုက္ႏိုင္ၿပီး ၀ါဆို-၀ါေခါင္ ေရတက္လာခ်ိန္တြင္ ေရနစ္သြားသည္။ ေရနစ္ေနခ်ိန္ေရာက္လွ်င္ ေရနစ္ကြၽန္းေမ်ာမ်ားေပၚတြင္ ေနာက္ထပ္ကြၽန္းေမ်ာမ်ား ထပ္ဆင့္ၿပီး ျပန္လုပ္ရသည္။ ကြၽန္းေမ်ာမ်ားသည္ ထပ္ဆင့္ခါစက ေရမ်ားစိမ့္၀င္ေန၍ ျမင့္ေနေသာ္လည္း အပင္စိုက္ၿပီးေႏြကာလတြင္ ေျခာက္သြားကာ ထက္၀က္ခန္႕ နိမ့္က်သြားတတ္သည္။ဤကဲ့သို႕ က်သြားလိုက္ ျပန္ဆင့္လိုက္ ၄-၅ႏွစ္ေလာက္ၾကာမွ အသားက်ကာ ကုန္းေျမအျဖစ္သို႕ေရာက္ေတာ့သည္။

မိမိအိမ္ေဘးတြင္ ကုန္းေျမ(အင္းေလးအေခၚ ေတာင္ပို႕ျဖစ္ေအာင္) အပင္စိုက္၍မရေသာ ကြၽန္းေမ်ာအပိုင္းအစအေသးမ်ားကို ဆင့္၍ ေရႀကီးခ်ိန္တြင္ ေရမျမဳပ္ေအာင္ အျမင့္ထိဖို႕ၾကရ သည္။ ေလးဘက္ေလးတန္ၿပိဳမက်ေအာင္ ေျမထိန္းကာရံၿပီး ေရနက္ကြင္းလယ္ေျမမွ ေျမႀကီးမ်ားကို ေလွျဖင့္သယ္ယူကာ ကုန္းေျမအျဖစ္ရယူႏိုင္ၾကသည္။ အိမ္ေဘးကုန္းေျမကို ေရႀကီးခ်ိန္၌ေရမနစ္ေအာင္ လုပ္ထားသည့္အတြက္ မိမိတစ္အိမ္စာ အသီးအႏွံမ်ားကို တစ္ႏွစ္ပတ္လုံး စိုက္ပ်ဳိးစားႏိုင္ၾကသည္။ သာေရးနာေရး စသည္မ်ားရွိပါကလည္း အသုံး၀င္ေသာ ကုနးေျမတစ္ခု ျဖစ္လာသည္။ အင္းေလးတြင္ ကြၽန္းေမ်ာကို ကိုယ္လိုသေလာက္ ထုတ္ယူႏိုင္၍ စိုက္ပ်ဳိးေရးအတြက္ အရင္းအႏွီးရွိသူမ်ားအတြက္ ေျမမရွိမွာမပူရေပ။ ေျမလိုလွ်င္ ေရနက္ကြင္းလယ္မွ ကြၽန္းေမ်ာကို ကိုယ္လိုသေလာက္ ယူ႐ုံသာပင္။ ကြၽန္းေမ်ာႏွင့္ ေရၿခံလုပ္ကိုင္စားေသာက္သူအမ်ားစုသည္ ခရမ္းခ်ဥ္ ၊ အာလူး၊ င႐ုတ္ ၊ ၾကက္သြန္နီ ၊ ေျပာင္းဖူး ၊ တိုင္ေထာင္ပဲ စသည္မ်ားကို ၿခံလိုက္ေသာ္လည္းေကာင္း မိသားစုတစ္ႏိုင္ေသာ္လည္းေကာင္း စိုက္ပ်ဳိးလုပ္ကိုင္ၾကသည္။ ကုန္းပိုင္းၿခံလုပ္သူမ်ားသာ ကုလားပဲ ၊ ပဲပုပ္ ၊ ေနၾကာ၊ ပဲစင္းငုံ စသည့္ပဲမ်ဳိးစုံတို႕ကို စိုက္ပ်ဳိးေလ့ရွိၾကသည္။

အင္းေလးသို႕ မေရာက္ဖူးသူ၊ အင္းသားလူမ်ဳိးအေၾကာင္းမသိသူမ်ားက အင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားသည္ ေရထဲမွာေန၍ တံငါလုပ္စားၾကသူမ်ားသာဟု အထင္ရွိတတ္ၾကသည္။ အင္းသား လူမ်ဳိးျဖစ္တိုင္း ငါးမဖမ္းတတ္ၾကပါ။ တံငါမ်ဳိး႐ုိးရွိသူမ်ားႏွင့္ ၀ါသနာပါသူမ်ားသာ ငါးဖမ္းတတ္ၾကပါသည္ ။ အင္းသားလူမ်ဳိးတိုင္းလည္း ေရမကူးတတ္ပါ ။ ဥပမာ - ကုန္းေပၚေနသူတိုင္း စက္ဘီးမစီးတတ္သလိုျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ ေျချဖင့္ေလွေလွာ္ေသာ လူမ်ဳိဳးသည္ အင္းသားလူမ်ဳိးသာ ရွိသည္။ အင္းသားလူမ်ဳိးတို႕၏ ေလွကို ေျချဖင့္ေလွာ္ေသာအတတ္ကို ကုန္းေပၚမွလူမ်ား သင္ယူတတ္ေျမာက္ႏိုင္မည္ မွန္ေသာ္လည္း ကြၽမ္းက်င္စြာတတ္ေျမာက္ဖို႕ေတာ့ မလြယ္ကူပါ။ အင္းသားသည္ ေမြးကတည္းက ေရမွာက်င္လည္ေနရ၍ ေရကို အေၾကာက္အရြံ႕နည္းရာမွာ ကုန္းေပၚကလူေတြထက္ သာပါလိမ့္မည္။ သို႕ေသာ္ အင္းသား ေရနစ္ေသတဲ့သူမရွိဘူးလား ေမးလွ်င္ ရွိပါသည္ ၊ ရွားပါသည္ဟု ေျဖရမည္။ အခ်ဳိ႕က အင္းသားဆိုလွ်င္ ကား၊ဆိုင္ကယ္ေမာင္းဖို႕မေျပာႏွင့္ ။ ေရထဲေန၍ စက္ဘီးပင္ မစီးတတ္ဟု ထင္သူကလည္း ထင္ၾကသည္။ အင္းေလးကန္သည္ အလြန္ေခါင္ေသာေနရာတြင္ ရွိေနသည္လည္းမဟုတ္ ၊ ကုန္းေျမမရွိ သည္လည္းမဟုတ္ဆိုတာ သတ္ိျပဳသင့္သည္။ အင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားအနက္ ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာ လုပ္ကိုင္စားကာ ေနထိုင္ၾကသူမ်ားတြင္ ကားေမာင္းကြၽမ္းက်င္သူ ၊ ဆိုင္ကယ္စီးကြၽမ္းက်င္သူမ်ား ရွိသည္။ ကုန္းႏွင့္ေရစပ္စပ္တြင္ ေနထိုင္ရသူမ်ားလည္း စက္ဘီးဆိုင္ကယ္စီးတတ္ၾကသည္။ အင္းေလးကန္တြင္းမွ ေညာင္ေရႊ ၊ ေတာင္ႀကီးသို႕ ေက်ာင္းတက္သူမ်ား ၊ စီးပြါးေရးသြားလုပ္ေနရသူေတြလည္း အမ်ားအျပားရွိသည္သာျဖစ္သည္။

ခုတင္မယ့္ပို႕စ္ေတြကို ေနးတစ္ျမန္မာဖိုရမ္က “သူတို႕အရပ္ သူတို႕ဓေလ့” ေတာ့ပစ္မွာ တင္ခဲ့ဖူးပါတယ္.. အင္းေလးကန္က အင္းသားဓေလ့အေၾကာင္းေတြပါ...

ကြၽန္ေတာ္ေရးမယ့္အခ်က္အလက္ေတြက လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ အစိတ္ေလာက္က အင္းေလးကန္ကေန အေ၀းသို႕ေရာက္ေနသူ ကြၽန္ေတာ့္အေမရဲ႕မွတ္တမ္းမွ သင့္ေတာ္သလို အဆင္ေျပဖတ္ေကာင္းေအာင္ အစီအစဥ္က်ေအာင္ ျပန္ၿပီးေရးထားတာျဖစ္ပါတယ္။ အခ်က္အလက္ေတြမွားေနရင္ လိုအပ္ေနလွ်င္ သိတဲ့သူမ်ား ေကာမန္႕ေပးၿပီးေျပာႏိုင္ပါတယ္။

အင္းသားတို႕၏ ဓေလ့ထုံးစံ ႏွင့္ လူေနမႈဘ၀

ရွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္းအင္းေလးေဒသ အင္းေလးကန္တြင္ ေနထိုင္ၾကသူမ်ားကို အင္းသားလူမ်ဳိးဟု ေခၚၾကသည္။ အခ်ဳိ႕လူမ်ားက အင္းသားတို႕သည္ ေရထဲမွာေန၍ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းအေနႏွင့္ တံငါလုပ္ငန္းသာ လုပ္ကိုင္ၾကသည္ဟု လြဲမွားစြာထင္ထားၾကသည္။ အင္းသားတိုင္းက တံငါလုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ၾကသူမ်ား မဟုတ္ပါ။ အျခားေသာေဒသမ်ားမွာကဲ့သို႕ တံငါမ်ဳိး႐ုိးရွိသူမ်ားသာ တံငါအလုပ္ကို လုပ္ၾကသည္။ အင္းေလးကန္တြင္ အမ်ားစုလူတို႕က မိဘမ်ဳိး႐ုိးအလိုက္ ဆင္းသက္လက္ဆင့္ကမ္းလာၾကေသာ လုပ္ငန္းမ်ားျဖင့္ အသက္ေမြးၾကသ ူမ်ားပါသည္။ ဥပမာ-ကုန္သည္ ၊ ယကၠန္း၊ ေရႊပန္းထိမ္၊ ေငြပန္းထိမ္၊ ပန္းဘဲ၊ေရၿခံလုပ္ငန္း၊ေဆးလိပ္ခုံလုပ္ငန္း၊တံငါလုပ္ငန္း စသည့္ လုပ္ငန္းမ်ားကို မ်ဳိး႐ုိးအေမြခံကာ သားေျမးစဥ္ဆက္လုပ္ကိုင္အသက္ေမြးၾကသည္။ ထို႕အျပင္ မိဘဘိုးဘြားက ေဆးဆရာ ၊အေၾကာျပင္ဆရာျဖစ္ခဲ့လွ်င္ သားသမီးမ်ား မိဘလုပ္ငန္းကို လက္ဆင့္ကမ္းဆက္လက္လုပ္ကိုင္ၾကတတ္သလို မ်ဳိး႐ုိးမရွိေသာ္လည္း ၀ါသနာအရ သင္ယူ တတ္ေျမာက္ၾကသူမ်ားလည္း ရွိပါသည္။

အင္းသားတို႕၏ အိမ္ေဆာက္နည္း

ေရွးယခင္က အင္းေလးကန္သည္ ယခုလက္ရွိအေနအထားေလာက္ က်ယ္၀န္းျခင္းမရွိပါ။ ေလာပိတေရအားလွ်ပ္စစ္စက္႐ုံအတြက္ မိုးၿပဲေရကာတာတည္ေဆာက္ၿပီးမွသာ အင္းေလးကန္ တြင္ ေရထုမ်ားတက္လာကာ ၿခံေျမ ၊ လယ္ေျမေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေရနစ္ကုန္ၾကၿပီး ကုန္းပုိင္းသို႕ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္ခဲ့ၾကရသည္။ ယခင္က ေရစပ္နားတြင္ေနထိုင္သူမ်ားသည္ ေရလယ္သို႕ေရာက္ကုန္ၾကသည္။ ရြာလုံးကြၽတ္ေရႊ႕ေျပာင္းရန္မျဖစ္ႏုိင္ေသာ ရြာမ်ားသာ ေရေပၚအိမ္ေဆာက္ေနၾကရသည္။ ေရေပၚတြင္အိမ္ေဆာက္ပါက ျငမ္းဘယ္လိုဆင္သလဲ ၊ က်င္းဘယ္လိုတူးမလဲဆိုသည္ကို လူတိုင္းစိတ္၀င္စားၾကမည္ထင္ပါသည္။ ကုန္းေပၚေနသူျဖစ္ျဖစ္ ၊ ေရတြင္ေနသူျဖစ္ျဖစ္ တစ္ခုမဟုတ္ တစ္ခုအခက္အခဲေတာ့ရွိတတ္စၿမဲျဖစ္ပါသည္။ သုိ႕ေသာ္ ကိုယ္က်င္လည္ က်က္စားရာေနရာေပၚမူတည္ၿပီး မျဖစ္မေန လုပ္ရမည့္လုပ္ငန္းမ်ားကို ကြၽမ္းက်င္စြာ လုပ္ကိုင္ႏိုင္ၾကသည္သာ ျဖစ္သည္။ အင္းေလးတြင္ အိမ္ေဆာက္ပါက ပ်ဥ္ေထာင္၊ပ်ဥ္ခင္း၊သြပ္မိုးျဖင့္ေဆာက္ၾကသလို တိုင္၊အခင္း၊ထရံ စသည္ကို ၀ါးျဖင့္လုပ္၍ သက္ငယ္(သက္ကယ္)မိုးၾကသည္လည္း ရွိသည္။၀ါးျဖင့္ေဆာက္သည့္အိမ္ဆိုပါက ေန႕ခ်င္းၿပီး ေဆာက္၍ရသည္။ သစ္ျဖင့္ ေဆာက္လုပ္ေသာ အိမ္မ်ားသာ အိမ္အႀကီးအေသးေပၚမူတည္၍ တစ္လ၊ႏွစ္လ ၾကာတတ္သည္။ ၀ါးအိမ္ေဆာက္ပါက ျငမ္းဆင္ရန္မလိုဘဲ သစ္အိမ္မ်ားသာ ၀ါးျဖင့္ျငမ္းဆင္၍ ေဆာက္ရသည္။ သစ္အိမ္ေဆာက္သူမ်ားသည္ ကုန္က်စရိတ္ပိုမ်ားသည္။ အိမ္တိုင္မ်ားအတြက္ ကြၽန္းသစ္ကိုသာ သုံးၾကရသည္။ ေရအတက္အက်ရွိ၍ ေရလြတ္ေအာင္၊ ၾကာရွည္ခံေအာင္ ကြၽန္းတိုင္မ်ားျဖင့္ ေဆာက္လုပ္ၾကရသည္။ ေရေပၚတြင္ ႏွစ္ထပ္အိမ္ဆိုပါက ကုန္းေပၚတြင္ ျပန္ေဆာက္လွ်င္ ေလးထပ္အိမ္ေဆာက္၍ ရသည္။ ေရေပၚတြင္ တစ္ထပ္ေျခတံရွည္ဆိုလွ်င္ ကုန္းေပၚတြင္ သုံးထပ္အိမ္ေဆာက္၍ ရသည္။အင္းေလးတြင္ ၀ါဆိုလမွစ၍ တန္ေဆာင္မုန္းလအထိ ေရႀကီးတတ္ပါသည္။ ေရႀကီးခ်ိန္တြင္ ေရမနစ္ျမဳပ္ေအာင္ ေရအတက္အက်ကိုခ်ိန္ထား၍ အိမ္ေဆာက္ၾကရသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ အင္းေလးေရေပၚအိမ္ ေဆာက္၍ေနၾကသူမ်ားသည္ ကုန္းေပၚေနသူမ်ားထက္ ကုန္က်စရိတ္ပိုမ်ားပါသည္။

အင္းေလးကန္ရွိအိမ္မ်ားတြင္ အိမ္တိုင္းနီးပါး အိမ္နံေဘး၌ ေတာင္ပို႕ေခၚ ကုန္းေျမမ်ားရွိ ပါသည္။ မိသားစုမ်ားသူမ်ားက အိမ္ေဘးကုန္းေပၚတြင္တစ္အိမ္၊ ေရေပၚတြင္တစ္အိမ္ တစ္အိမ္စီေဆာက္၍ ေနတတ္ၾကသည္။ အိမ္ေဆာက္ေတာ့မည္ဆိုလွ်င္ ၀ါးအိမ္ဆိုပါက လက္သမားဆရာႀကီး တစ္ေယာက္သာ လိုပါသည္။က်န္တာကို ရပ္ရြာမွ ၀ိုင္း၀န္းကူညီလုပ္ကိုင္ေပးၾကသည္။ အိမ္ေဆာက္မည့္ေနရာတြင္ ရာေက်ာ္ေလွႀကီးႏွစ္စင္းကို ေနရာမေရြ႕ေအာင္ ၀ါးလုံးကို ေရတြင္စိုက္၍ ေလွကိုထိန္းထားရသည္။ အိမ္အက်ယ္အ၀န္းေပၚမူတည္၍ ေလွေပၚတြင္ ပႏၷက္ခ်ၾကရသည္။ တိုင္စိုက္မည့္ေနရာကို အမွတ္အသားျပဳလုပ္၍ လူအင္အားျဖင့္တိုင္ကို စိုက္ရသည္။ ၀ါးအိမ္ကို ေန႕ခ်င္းၿပီးေဆာက္ၾကသည္က မ်ားသည္။ အိမ္ေဆာက္မည့္အခ်ိန္ အခါေပးေစာလွ်င္ ေစာသလို ေဆာက္လုပ္ခ်ိန္ေစာၿပီးၾကသည္။ အိမ္အခါေပးသည့္အခါ ညေနခင္းအိမ္တက္မည့္အခ်ိန္ပါ တစ္ခါတည္း အခါေပးၾကရသည္။ အိမ္ေဆာက္သည့္ ေန႕တြင္ ေကြၽးေမြးစရိတ္အကုန္အက်ခံႏိုင္သူမ်ားသည္ ရြာလုံးကြၽတ္ ၀ိုင္း၀န္းကူညီၾက ေသာသူမ်ားကို ဧည့္ခံေကြၽးေမြးၾကရသည္။ ေကြၽးေမြးဧည့္ခံစရိတ္ မတတ္ႏိုင္ပါက အိမ္ေဆာက္ေပးသူမ်ားက ကိုယ့္စားရိတ္ကိုယ္စား၍ ၀ိုင္း၀န္းကူညီလုပ္ကိုင္ေပးၾကသည္။

အင္းေလးေဒသဓေလ့ထုံးစံမ်ားသည္ အလြန္ခ်စ္စရာေကာင္းပါသည္။ အိမ္တစ္အိမ္ေဆာက္ မည္ဆိုလွ်င္ ..ဥပမာ-အိမ္ေထာင္က်ခါစ ဇနီးေမာင္ႏွံက မိသားစုမ်ားႏွင့္ အိမ္ခြဲေဆာက္ခ်င္ သည္ ဆိုၾကပါစို႕။ ထိုဇနီးေမာင္ႏွံတြင္ ႏွစ္ဘက္မိဘမ်ားက အိမ္ေဆာက္မေပးႏိုင္ေလာက္ ေအာင္ဆင္းရဲပါက နီးစပ္ရာေဆြမ်ဳိး ၊ မိတ္သဂၤဟ ၀ါးၿခံပိုင္သူမ်ားထံတြင္ တစ္ၿခံကို နည္းနည္းစီ၀ါးလုံးမ်ားလိုက္ေတာင္း၍ အိမ္တစ္လုံးျဖစ္ေအာင္ ေဆာက္၍ရပါသည္။ အိမ္ေဆာက္သည့္ေန႕တြင္ ရြာမွ ၀ိုင္း၀န္းကူညီ၍ ေဆာက္ေပးၾကသည္။ ရြာတြင္ အိမ္ေဆာက္ ၊ သာေရး ၊နာေရးရွိပါက ကိုယ့္အိမ္လုပ္ငန္းမ်ားကိုရပ္ၿပီး ၀ိုင္း၀န္းကူညီလုပ္ကိုင္ေပးၾကသည္ မွာ ရြာ၏ထုံးတမ္းစဥ္လာပင္ ျဖစ္ပါသည္။


 

Blog Template by Adam Every. Sponsored by Business Web Hosting Reviews