အင္းသားတို႕၏ အသုဘခ်နည္းထုံးစံ
အင္းသားေသရင္ ငါးဖိန္းစား ၊ ငါးဖိန္းေသရင္ အင္းသားစား ဆိုသည့္ စကားသည္ အမ်ားသူငါ အေျပာႏွင့္ တကယ္ထင္ေနၾကသည္သာ ျဖစ္သည္။ လူေသလွ်င္ ခဲဆြဲ၍ေရထဲခ် သၿဂႋဳဟ္လိုက္၍ ငါးမ်ား ၊ ေရသတၲ၀ါမ်ား လူ႕အသားစား၍ ႀကီးျပင္းလာၿပီး လူေတြက ငါးမ်ားကို တဖန္သတ္စားၾကသည္ဟု လူအမ်ား ယုံၾကည္လက္ခံထားၾကသည္။ အင္းေလးကန္တြင္ ေနထိုင္ၾကသူမ်ားသည္ ရြာတစ္ရြာ သခ်ဳႋင္းတစ္ခုစီရွိၾကပါသည္။ ကိုယ္ပိုင္ၿခံေျမ ၊ လယ္ေျမမ်ားေပၚတြင္ ေနထိုင္ၾကေသာသူမ်ားသည္။ သခ်ဳႋင္းေျမ၏ ေအာက္ပိုင္းတြင္ ေနထိုင္ၾကသူမ်ားသာ သခ်ဳႋင္းတြင္ သၿဂ ႋဳဟ္ၾကၿပီး အေပၚပိုင္းတြင္ေနၾကသူမ်ားသည္ ကိုယ့္ၿခံေျမတြင္ သၿဂႋဳဟ္ၾကပါသည္။
အေပၚပိုင္းေအာက္ပိုင္းဆိုသည္ကို ရွင္းျပပါမည္။ ဥပမာ-ေရွ႕ႏွင့္ေနာက္ ရြာတန္းရွည္ဆိုပါစို႕ ။ ေရွ႕ႏွင့္ေနာက္ အလယ္ေလာက္တြင္ ရြာသခ်ဳႋင္းရွိပါက အေနာက္ဘက္မွလူမ်ားသာ သခ်ဳႋင္းတြင္ သၿဂႋဳဟ္ၾကၿပီး အေရွ႕ဘက္ရွိလူမ်ားက ကိုယ့္ၿခံေျမတြင္ သၿဂႋဳဟ္္ၾကသည္။ ကြၽန္ေတာ္ၾကားဖူးသမွ် အင္းေလးတြင္ ေရသခ်ဳႋင္းတစ္ခုသာ ရွိသည္။ (စကားခ်ပ္) ေရသခ်ဳႋင္းဆို၍ လူေသကို ေခါင္းထဲထည့္ကာ ပစၥလက္ခတ္ေရထဲပစ္ခ်လိုက္တာမ်ဳိးမဟုတ္။ အေခါင္းကိုကြၽန္းေမ်ာမွာ အေသအခ်ာတြဲ၍ သၿဂႋဳဟ္ျခင္းျဖစ္သည္ဟု မွတ္သားဖူးပါသည္။
အင္းေလးေဒသတြင္ လူတစ္ေယာက္ကြယ္လြန္လွ်င္ ကြယ္လြန္သည္မွ တစ္ရက္သာ ထားခြင့္ရွိသည္။ ၿမိဳ႕ေပၚမွာလို လူေသကို(၃)ရက္ ထားခြင့္မရွိပါ။ အေ၀းေရာက္သားသမီးမ်ား ရွိလွ်င္လည္း အသုဘမီေစာင့္႐ုိးထုံးစံမရွိပါ။ ရက္လည္ကိုသာလွ်င္ (၇)ရက္ျပည့္မွ ရက္လည္ ဆြမ္းသြတ္ၾက၍ ရပ္ေ၀းေရာက္သားသမီး၊ေဆြမ်ဳိးမ်ား ေရာက္ေအာင္လာၾကရပါသည္။ သၿဂႋဳဟ္မည့္ေန႕တြင္ ခ်မ္းသာသည္ျဖစ္ေစ ၊ ဆင္းရဲသည္ျဖစ္ေစ သၿဂႋဳဟ္စရိတ္ကူေငြ ထည့္ၾကရသည္။ ဆင္းရဲသူမ်ားအေနႏွင့္ ကူေငြေပၚမူတည္၍ ရက္လည္ဆြမ္းကပ္ၾကရသည္။ သၿဂႋဳဟ္စရိတ္ဟူ၍ ဓေလ့ထုံးစံအရေခၚေနၾကေသာ္လည္း တကယ္တမ္းသၿဂႋဳဟ္စရိတ္ဆိုၿပီး သီးသန္႕ကုန္စရာမရွိပါ။ ရပ္ရြာမွ ၀ိုင္း၀န္းကူညီလုပ္ကိုင္ေပးၾကသည္က မ်ားပါသည္။ လွဴခ်င္သည္ကို လွဴ၍ရေအာင္ ၀ိုင္း၀န္းကူညီၾကသည္သာ။
သခ်ဳႋင္းေျမအေၾကာင္းေျပာရလွ်င္ ကြၽန္းေမ်ာအေၾကာင္းပါ ေျပာရပါမည္။ အင္းေလးကို မေရာက္ဖူးသူ အမ်ားစုလူတို႕က အင္းေလးကန္ဆိုတာ ေရေတြခ်ည္းသာရွိေသာကန္တစ္ခုဟု ထင္ၾကသည္။ အင္းေလးကန္တြင္းရွိ ေရကိုလည္း ဘယ္ကိုမွ အစီးအဆင္းမရွိေသာ ေရေသဟု ထင္တတ္ၾကသည္။ ကယားျပည္နယ္မွ ေလာပီတေရအားလွ်ပ္စစ္စက္႐ုံအတြက္ ေရသည္ အင္းေလးကန္မွ စီးဆင္းသြားေသာေရမ်ားဟု သိသူနည္းသည္။ ေရွးယခင္က အင္းေလးကန္သည္ ယခုလက္ရွိအေနအထားေလာက္ က်ယ္၀န္းျခင္းမရွိပါ။ ေလာပီတေရအားလွ်ပ္စစ္စက္႐ုံအတြက္ မိုးၿပဲေရကာတာတည္ေဆာက္ၿပီးမွသာ အင္းေလးကန္တြင္ ေရထုမ်ားတက္လာကာ ၿခံေျမ လယ္ေျမေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေရနစ္ကုန္ၾကၿပီး ကုန္းပိုင္းသို႕ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္ခဲ့ၾကရသည္။ ယခင္က ေရစပ္နားတြင္ေနထိုင္ ၾကသူမ်ားသည္ ေရလယ္သို႕ေရာက္ကုန္ၾကသည္။ ရြာလုံးကြၽတ္ ေရႊ႕ေျပာင္းရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေသာ ရြာမ်ားသာ ေရေပၚအိမ္ေဆာက္ေနၾကရသည္။ ေရနစ္သြားေသာ ၿခံေျမမ်ားအစား ကြၽန္းေမ်ာမ်ား ထုတ္၍ ၿခံစိုက္ၾကရသည္။
ကြၽန္းေမ်ာျဖစ္ေပၚလာပုံ
ေရနစ္သြားေသာ လယ္ကြင္းမ်ား၊ေျမေဆြးႏွင့္ျမက္ပင္မ်ား ထူထပ္စြာ ေပါက္ေရာက္ေနၾကသည္ကို ကိုယ္လိုခ်င္သေလာက္ အတိုင္းအတာႏွင့္ လွီးျဖတ္ထုတ္၍ ေရေပၚေမွ်ာလိုက္ေသာအခါ ကြၽန္းေမ်ာမ်ားျဖစ္လာၾကသည္။ ကြၽန္းေမ်ာေပၚသို႕ လူတက္၍ရသည္။ကြၽန္းေမ်ာကို အလ်ားေပ ရသေလာက္ယူ၍ အနံ ၄ ေပ ၊ ထု ၄ ေပ ေလာက္ လွီးျဖတ္ထုတ္ယူကာ ေရၿခံအျဖစ္ လုပ္ကိုင္ၾကရပါသည္။ ကြၽန္းေမ်ာကို ျဖတ္ထုတ္ရာတြင္ အသုံးျပဳေသာလႊမ်ားမွာ ႏွစ္ဘက္ဆြဲလႊအျပင္ တစ္ဘက္တည္းကသာ ဆြဲ၍ရေသာလႊကိုလည္း သုံးရသည္ ။ (စေလာင္းမွလာသည့္ ကိုးရီးယား-အာရိရန္လိုင္းမွာ တစ္ခါက ၾကည့္လိုက္ရပါသည္။ စကားခ်ပ္) ကြၽန္းေမ်ာကို ခြဲထုတ္လွ်င္.. ၀ါးလုံးႏွစ္လုံးကို လႊျဖင့္ခြဲထားၿပီးေသာ ကြၽန္းေမ်ာထုတ္မည့္ေျမထဲ ကန္႕လန္႕စိုက္၊ ထို၀ါးလုံးႏွစ္လုံးကိုဟၿပီး ၀ါးတိုတစ္ေခ်ာင္းနဲ႕က်ားကန္ ၊ လူက ထို၀ါးတိုေပၚတြင္ ေျမတြင္စိုက္သည့္ ၀ါးႏွစ္လုံးအနက္မွ ၀ါးတစ္လုံးကိုေက်ာျဖင့္၊ အျခား၀ါးတစ္လုံးကို ေျချဖင့္ကန္ကာ တက္ထိုင္ရင္း အားႏွင့္ဖိခ်လိုက္ၿပီး ၀ါးတိုကို ေအာက္သို႕တျဖည္းျဖည္းေရာက္ေစရသည္။ လွီးျဖတ္ထုတ္ၿပီးသြားေသာ ကြၽန္းေမ်ာေျမကို ကိုယ္လိုရာသို႕ ကြၽန္းေမ်ာတစ္ခုႏွင့္တစ္ခု ဆက္တြဲကာ ၀ါးေဖာင္မ်ားလို တေရြ႕ေရြ႕ေရႊ႕ယူၿပီး ကြၽန္းေမ်ာမ်ားထားမည့္ေနရာတြင္ ထိပ္ႏွစ္ထိပ္ကို ၀ါးလုံးျဖင့္စိုက္ကာ မေရြ႕ေအာင္ ထိန္းထားရသည္။ ၿပီးလွ်င္ ကြၽန္းေမ်ာေပၚမွ ျမက္ပင္မ်ားကို ဓါးေကာက္ျဖင့္ ခုတ္ထြင္ရွင္းလင္းကာ အင္းလယ္ရွိေရထဲမွ ရႊ႕ံႏြံမ်ားကို ေလွျဖင့္ ဆယ္ယူၾကရသည္။ ဆယ္ယူရာ၌ အင္းေလးအေခၚ (ေျမေကာ္ျခင္း) ျခင္းေတာင္းကို ၀ါးျဖင့္ယက္ကာ ေသာက္ေရအိုးဖင္ပုံစံအတိုင္း ခပ္ေစာက္ေစာက္ေလး ႏွီးေၾကာျဖင့္ယက္လုပ္ရသည္။
ၿပီးလွ်င္ ေရမႈတ္႐ုိးတပ္သလို ၀ါးလုံးတြင္ ျခင္းကိုသြပ္နန္းႀကိဳးမ်ား၊ ႀကိမ္မ်ားျဖင့္ ခ်ည္ေႏွာင္၍ ေရထဲႏွစ္ကာ ခပ္ယူၾကရ သည္။ ေလွအျပည့္ခပ္ယူၿပီးပါက ကြၽန္းေမ်ာေပၚသို႕ ရႊံ႕မ်ားခပ္တင္ၾကရျပန္သည္။ ၿပီးလွ်င္ ေရထဲရွိ ေမွာ္ပင္မ်ားဆယ္ယူကာ ရႊံ႕ေပၚထပ္တင္ၾကရသည္။ ေမွာ္ပင္မ်ားၾကားမွ ရႊံ႕ေျမထိ အေပါက္ေဖာက္ကာ အပင္မ်ား စိုက္ပ်ဳိးၾကရသည္။ အပင္မ်ားရွင္သန္လာလွ်င္ သဘာ၀ေျမ ၾသဇာ ၊ ဓါတ္ေျမၾသဇာ ၊ ပိုးသတ္ေဆးမ်ားကို လိုအပ္သလို တစ္လွည့္စီဖ်န္းေပးရသလို ေရေမွာ္မ်ားကိုလည္း အပင္ၾကားသို႕ထပ္ထည့္ေပးရပါသည္။
ရရွိလာေသာ ကြၽန္းေမ်ာေပၚတြင္ အခ်ဳိ႕ရြာမ်ားက စားသုံးသီးႏွံမ်ားႏွင့္ ပန္းမ်ဳိးစုံစိုက္ၾကသည္။ တစ္သီးစားသာ စိုက္ႏိုင္ၿပီး ၀ါဆို-၀ါေခါင္ ေရတက္လာခ်ိန္တြင္ ေရနစ္သြားသည္။ ေရနစ္ေနခ်ိန္ေရာက္လွ်င္ ေရနစ္ကြၽန္းေမ်ာမ်ားေပၚတြင္ ေနာက္ထပ္ကြၽန္းေမ်ာမ်ား ထပ္ဆင့္ၿပီး ျပန္လုပ္ရသည္။ ကြၽန္းေမ်ာမ်ားသည္ ထပ္ဆင့္ခါစက ေရမ်ားစိမ့္၀င္ေန၍ ျမင့္ေနေသာ္လည္း အပင္စိုက္ၿပီးေႏြကာလတြင္ ေျခာက္သြားကာ ထက္၀က္ခန္႕ နိမ့္က်သြားတတ္သည္။ဤကဲ့သို႕ က်သြားလိုက္ ျပန္ဆင့္လိုက္ ၄-၅ႏွစ္ေလာက္ၾကာမွ အသားက်ကာ ကုန္းေျမအျဖစ္သို႕ေရာက္ေတာ့သည္။
မိမိအိမ္ေဘးတြင္ ကုန္းေျမ(အင္းေလးအေခၚ ေတာင္ပို႕ျဖစ္ေအာင္) အပင္စိုက္၍မရေသာ ကြၽန္းေမ်ာအပိုင္းအစအေသးမ်ားကို ဆင့္၍ ေရႀကီးခ်ိန္တြင္ ေရမျမဳပ္ေအာင္ အျမင့္ထိဖို႕ၾကရ သည္။ ေလးဘက္ေလးတန္ၿပိဳမက်ေအာင္ ေျမထိန္းကာရံၿပီး ေရနက္ကြင္းလယ္ေျမမွ ေျမႀကီးမ်ားကို ေလွျဖင့္သယ္ယူကာ ကုန္းေျမအျဖစ္ရယူႏိုင္ၾကသည္။ အိမ္ေဘးကုန္းေျမကို ေရႀကီးခ်ိန္၌ေရမနစ္ေအာင္ လုပ္ထားသည့္အတြက္ မိမိတစ္အိမ္စာ အသီးအႏွံမ်ားကို တစ္ႏွစ္ပတ္လုံး စိုက္ပ်ဳိးစားႏိုင္ၾကသည္။ သာေရးနာေရး စသည္မ်ားရွိပါကလည္း အသုံး၀င္ေသာ ကုနးေျမတစ္ခု ျဖစ္လာသည္။ အင္းေလးတြင္ ကြၽန္းေမ်ာကို ကိုယ္လိုသေလာက္ ထုတ္ယူႏိုင္၍ စိုက္ပ်ဳိးေရးအတြက္ အရင္းအႏွီးရွိသူမ်ားအတြက္ ေျမမရွိမွာမပူရေပ။ ေျမလိုလွ်င္ ေရနက္ကြင္းလယ္မွ ကြၽန္းေမ်ာကို ကိုယ္လိုသေလာက္ ယူ႐ုံသာပင္။ ကြၽန္းေမ်ာႏွင့္ ေရၿခံလုပ္ကိုင္စားေသာက္သူအမ်ားစုသည္ ခရမ္းခ်ဥ္ ၊ အာလူး၊ င႐ုတ္ ၊ ၾကက္သြန္နီ ၊ ေျပာင္းဖူး ၊ တိုင္ေထာင္ပဲ စသည္မ်ားကို ၿခံလိုက္ေသာ္လည္းေကာင္း မိသားစုတစ္ႏိုင္ေသာ္လည္းေကာင္း စိုက္ပ်ဳိးလုပ္ကိုင္ၾကသည္။ ကုန္းပိုင္းၿခံလုပ္သူမ်ားသာ ကုလားပဲ ၊ ပဲပုပ္ ၊ ေနၾကာ၊ ပဲစင္းငုံ စသည့္ပဲမ်ဳိးစုံတို႕ကို စိုက္ပ်ဳိးေလ့ရွိၾကသည္။
အင္းေလးသို႕ မေရာက္ဖူးသူ၊ အင္းသားလူမ်ဳိးအေၾကာင္းမသိသူမ်ားက အင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားသည္ ေရထဲမွာေန၍ တံငါလုပ္စားၾကသူမ်ားသာဟု အထင္ရွိတတ္ၾကသည္။ အင္းသား လူမ်ဳိးျဖစ္တိုင္း ငါးမဖမ္းတတ္ၾကပါ။ တံငါမ်ဳိး႐ုိးရွိသူမ်ားႏွင့္ ၀ါသနာပါသူမ်ားသာ ငါးဖမ္းတတ္ၾကပါသည္ ။ အင္းသားလူမ်ဳိးတိုင္းလည္း ေရမကူးတတ္ပါ ။ ဥပမာ - ကုန္းေပၚေနသူတိုင္း စက္ဘီးမစီးတတ္သလိုျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ ေျချဖင့္ေလွေလွာ္ေသာ လူမ်ဳိဳးသည္ အင္းသားလူမ်ဳိးသာ ရွိသည္။ အင္းသားလူမ်ဳိးတို႕၏ ေလွကို ေျချဖင့္ေလွာ္ေသာအတတ္ကို ကုန္းေပၚမွလူမ်ား သင္ယူတတ္ေျမာက္ႏိုင္မည္ မွန္ေသာ္လည္း ကြၽမ္းက်င္စြာတတ္ေျမာက္ဖို႕ေတာ့ မလြယ္ကူပါ။ အင္းသားသည္ ေမြးကတည္းက ေရမွာက်င္လည္ေနရ၍ ေရကို အေၾကာက္အရြံ႕နည္းရာမွာ ကုန္းေပၚကလူေတြထက္ သာပါလိမ့္မည္။ သို႕ေသာ္ အင္းသား ေရနစ္ေသတဲ့သူမရွိဘူးလား ေမးလွ်င္ ရွိပါသည္ ၊ ရွားပါသည္ဟု ေျဖရမည္။ အခ်ဳိ႕က အင္းသားဆိုလွ်င္ ကား၊ဆိုင္ကယ္ေမာင္းဖို႕မေျပာႏွင့္ ။ ေရထဲေန၍ စက္ဘီးပင္ မစီးတတ္ဟု ထင္သူကလည္း ထင္ၾကသည္။ အင္းေလးကန္သည္ အလြန္ေခါင္ေသာေနရာတြင္ ရွိေနသည္လည္းမဟုတ္ ၊ ကုန္းေျမမရွိ သည္လည္းမဟုတ္ဆိုတာ သတ္ိျပဳသင့္သည္။ အင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားအနက္ ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာ လုပ္ကိုင္စားကာ ေနထိုင္ၾကသူမ်ားတြင္ ကားေမာင္းကြၽမ္းက်င္သူ ၊ ဆိုင္ကယ္စီးကြၽမ္းက်င္သူမ်ား ရွိသည္။ ကုန္းႏွင့္ေရစပ္စပ္တြင္ ေနထိုင္ရသူမ်ားလည္း စက္ဘီးဆိုင္ကယ္စီးတတ္ၾကသည္။ အင္းေလးကန္တြင္းမွ ေညာင္ေရႊ ၊ ေတာင္ႀကီးသို႕ ေက်ာင္းတက္သူမ်ား ၊ စီးပြါးေရးသြားလုပ္ေနရသူေတြလည္း အမ်ားအျပားရွိသည္သာျဖစ္သည္။